راه تشخيص سمت قبله:

720- كسانى كه در بلاد دور از مكه زندگى مى‌كنند و سمت قبله را نمى‌دانند، بايد براى پيدا كردن قبله كوشش نمايند، تا يقين كنند كه قبله كدام طرف است؛ و اگر نتوانند يقين پيدا كنند، بايد به گفته دو شاهد عادل عمل كنند؛ مگر اينكه بدانند آنها از روى نشانه‌هاى حدسى شهادت مى‌دهند؛ و اگر اين هم ممكن نشد، بايد به گمانى كه از محراب مساجد يا قبرهاى مسلمانان يا از راههاى ديگر پيدا مى‌شود عمل نمايند، حتى اگر از گفته فاسق يا كافرى كه به واسطه قواعد علمى قبله را مى‌شناسد گمان به قبله پيدا كنند كافى است.[1]

[1] - امارات مفيد ظنّ به قبله در بعضى از بلاد عبارتند از:

الف: ستاره جُدَى( ستاره قطبى)، به اين صورت كه نمازگزار در شهرهايى مثل كوفه و نجف و بغداد و ... از اواسط عراق، اين ستاره را موازى پشت منكب راست- كه بين شانه راست و گردن است- قرار دهد؛ و أحوط است كه آن را در پشت گوش راست قرار دهد، و نيز أحوط آن است كه ستاره جدى در نهايت درجه ارتفاع يا انخفاض باشد.

و در شهرهايى مثل بصره و ... از بلاد شرقيّه عراق ستاره جُدَى را موازى گوش راست خود قرار دهد؛ و در شهرهايى مثل موصل و ... از بلاد غربيّه عراق ستاره جُدَى را مابين دو كتف خود قرار دهد؛ و در شام آن را پشت كتف خود و در عَدَنْ ميان دو چشم و در صَنْعاء برابر گوش راست و در حبشه و نُوْبَة برابر گونه چپ خود قرار دهد.

ب: ستاره سهيل، كه راه شناخت سمت قبله به وسيله آن در بلاد مذكوره بر عكس راه شناخت توسط جُدَى مى‌باشد.

ج: خورشيد براى اهل عراق، به اين صورت كه اگر شخص در وقت زوال به طرف نقطه جنوب بايستد، و خورشيد از طرف بينى او به جانب ابروى راستش ميل كند، آن شخص به سمت قبله مى‌باشد.

د: در بلادى از عراق مانند موصل- كه براى بدست آوردن سمت قبله جُدَى را بين دو كتف قرار مى‌دهند- اگر شخص مشرق را بر جانب چپ و مغرب را بر جانب راست خود قرار دهد، رو به قبله مى‌باشد.

ه: ثريّا و عَيّوق براى اهل مغرب، به اين گونه كه ثريا را بر جانب راست و عَيّوق را بر جانب چپ خود قرار دهند.

و: محرابى كه يكى از معصومين( عليهم السلام) در آن نماز خوانده باشد، پس اگر معلوم باشد كه آن معصوم( عليه السلام) در آن محراب بدون تيامُن يا تياسُر نماز خوانده است، اين علامت مفيد علم به سمت قبله است؛ ولى اگر با تيامُن يا تياسُر نماز خوانده باشد، اين علامت مفيد ظنّ به سمت قبله مى‌باشد.

ز: قبر معصوم( عليه السلام)، كه آن نيز مفيد علم به سمت قبله است، به شرط اينكه معلوم باشد صورت اول قبر تغيير نكرده است، و ظاهر قبر مطابق با جسد مطهّر معصوم( عليه السلام) است؛ و الَّا مفيد ظنّ به سمت قبله مى‌باشد.

ح: قبله بلاد مسلمين در نماز و محراب مساجد و قبور آنها، هرگاه معلوم نباشد كه از ابتداء، بناء آنها بر غلط گذاشته شده است.

ط: علاوه بر اينها علاماتى مانند قواعد علم هيئت و قول اهل خبره و امثال اينها كه مفيد ظنّ هستند نيز معتبر مى‌باشند.