بخش اول: مفاهيم‌

درآمد

متفكران اسلامى براى صحابه صفاتى برشمرده‌اند كه از آن جمله مى‌توان به «عدالت» اشاره كرد. مقصود از «عدالت» ملكه نفسانى‌اى است كه غالبا و نه هميشه، انسان را بر انجام واجبات و ترك محرمات- كه فرمان‌هاى خداوندند تحريض مى‌كند. قيد غالبا بدان سبب است كه عدالت با «عصمت» تفاوت دارد؛ «عصمت» سبب مى‌شود انسان همواره از انجام هرگونه خطا و لغزش در امان بماند؛ ازاين‌رو، درباره عدالت صحابه سه احتمال بيان كرده‌اند:

الف) همه صحابه عادل و پرهيزگارند؛ بنابراين نيازى به تحقيق و بررسى درباره حالات آنان نيست و هرچه درباره آنان نقل مى‌شود كه با عدالتشان ناسازگار است، يا بايد تأويل شود و يا اعتنايى به آن نكرد؛

ب) برخى صحابه عادل و برخى ديگر فاسق‌اند، آنان نيز همچون ديگران درجات مختلفى از ايمان و عمل داشته‌اند. در ميان صحابه مى‌توان به بافضيلت‌ترين و باتقواترين مردان اشاره كرد و از كسانى نام برد كه ايمانى متوسط و حتى ضعيفى داشته‌اد و هواى نفس را خداى خود قرار داده‌اند و مصداق آيه كريمه‌