باستطاعت نيست بلكه فقر مانع است خلافا للمحقق و صاحب الجواهر

مسأله 23

كسيكه مستطيع است اگر دفاع بر او واجب كفائى باشد نه عينى لازم است كه بحج مشرف شود و چنانچه جهاد بجان و يا بمال واجب عينى باشد جايز نيست بحج برود و بايد بدفاع اسلام بپردازد، و چنانچه پس از پيروزى و يا سقوط وجوب عينى دفاع، استطاعت او باقى باشد واجبست مكه مشرف شود ورنه چيزى بر او نيست.

دليل آن، مهم‌تر بودن حفظ دين از حج نمودن است، و قانون كلى در فرض تزاحم دو واجب، تقديم اهم بر مهم است.

مسأله 24

كسيكه مديون است بدين مؤجل ميتواند براى دفاع برود و همچنين اگر اجل دين او رسيده باشد و او تنگدست و قادر بكسب نباشد. و اما اگر قادر به كسب باشد و يا بداند كه پس از حلول اجل در فرض رفتن بجنگ و ترك كسب، توانائى اداى دين را ندارد رفتن بجنگ در

______________________________
(1)- صفحه 27 ج 21