دارد. به هر حال أنبياى مذكور (على نبينا و آله و (عليهم السلام) در اجسام برزخيه بوده اند و از نظر عقلى مانعى ندارد كه چشمان پيامبر اجسام برزخيه أنبياء و اجسام لطيفه ملائكه را با قدرتى كه خدا مى‌دهد ببيند. والله العالم بالحال.

توكّل پايگاه اصلى و عمومى مخلوق‌

«.. أَلَّا تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِي وَكِيلًا، ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كانَ عَبْداً شَكُوراً» (الإسراء:- 3 2)[1]؛ به موسى كتاب را داديم و آنرا هدايت براى بنى اسرائيل قرار داديم (و گفتيم) كه غير از من وكيل (و تكيه گاه معتمدى) نگيريد.

در جهان وسيع مادّى و روحانى براى همه موجودات با شعور وبى شعور[2] محل إتّكاى جز واجب الوجود كه خالق كائنات است. وجود ندارد. و إعتماد همه جانبه كائنات (ريز و بزرگ ثابت و موقّت، ساكن ومتحرّك) در ابتداى وجود ثانيه ها و دقايق بقاءً و استمراراً چه زنده و چه مرده، بر إراده نافذ اوست.

سؤال: مگر قانون علّيت و سببيت عامّه در سراسر كائنات و كهكشان حكومت ندارد؟

جواب: چرا، و اين قانون عمومى غير قابل إستثناء و خلل ناپذير است ولكن اين قاعده مخلوق خلّاق جهان و قوانين مستحكم آن مى‌باشد. «وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَ تَوَكَّلْ عَلَيْهِ ..» (هود: 123)؛ آنچه كه عقل و علم گفته اند كه براى هيچ معلول جز يك علّت تامّه وجود ندارد، درست است ولى در خصوص علل عرضيه، و اما در اسباب طوليه ممكن است چندين‌

[1] - آيه دوم با آيه اول هيچ مناسبتى ندارد و اين عادت قرآن است كه در بسيارى از آيات مشهود است و مفسّرينى كه عهده دار اثبات مناسبت بين همه آيات شده اند و هر جا پيوند هاى خيالى و بدور از ذوق بيان مى‌كنند ضعف سليقه خود را بيان مى دارند و موجب ضياع وقت خود و ديگران مى‌شوند.

[2] - در نظر ابتدايى جماد و نبات بى شعورند ولى در حقيقت شايد هيچ چيزى بى شعور نباشد« وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كانَ حَلِيماً غَفُوراً» الإسراء: 44« وَ سَخَّرْنا مَعَ داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ وَ كُنَّا فاعِلِينَ الأنبياء: 79