سرى وبزيع) نشان داده است‌[1]

21- و آنچه كه از روايات معتبر السند در مورد شيطانها (جنّ هاى كافر و فاسق) وارد شده، ما همه را در باب 15 از كتاب معارف در جزء اول معجم الاحايث المعتبره ج 1/ 289 تا 291 نقل كرده‌ايم كه بعضى از آنها بايد تأويل برده شود. والله العالم بحقايق خلقه و دينه.

إبليس و شياطين‌

كلمه إبليس 11 مرتبه (از ماده إبلس) در قرآن آمده است كه نه مرتبه آن در مورد عصيان او از سجده آدم (ع) است كه فهميده مى‌شود شيطانى كه بر آدم سجده نكرده اسم او إبليس بوده و اين كه آيا نوع جنّ و يا خصوص صنف شياطين از إبليس- هرچند بعد از نزول آن از آسمان به زمين- به وجود آمد يا اين كه إبليس فردى از جنّ بوده و جنّ در وقتى كه إبليس در آسمان با ملائكه سجده مى‌كرده، زنده بوده‌اند و در محلى زندگانى داشته اند چيزى در اين باب با سند معتبر فعلًا به نظر من نرسيده. والله العالم.

إبليس در دو مورد ديگر نيز در قرآن نام برده شده است:

1- «فَكُبْكِبُوا فِيها هُمْ وَ الْغاوُونَ، وَ جُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ» (الشعراء: 94 و 95)

بتها و پرستندگان آنها و لشكرهاى إبليس در آتش انداخته مى‌شوند. از شياطين تعبير به سپاهيان إبليس شده، نه به ذريه او.

2- «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلَّا فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، وَ ما كانَ لَهُ عَلَيْهِمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْها فِي شَكٍّ وَ رَبُّكَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ حَفِيظٌ» (سبإ: 20 و 21)

گمان إبليس در (حق) آنان درست شد و مردم از او اطاعت كردند مگر فرقه از مؤمنين. و إبليس تسلّطى برآنان نداشت كه آنان را جبراً پيرو خود سازد مگر اين كه ما بدانيم كسيكه‌

[1] - معجم الاحاديث المعتبره، ج 1/ 119 و 291 طيع اول. و دوم.