نام کتاب : تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين نویسنده : كاشانى، ملا فتح الله جلد : 1 صفحه : 80
آنست كه بجهة مبالغه اخراج آن در مخرج زنه فاعله شده چه زنه اين از
براى مبالغه است و فعل هر گاه درو معنى مبالغه باشد ابلغ است از فعلى كه بدون
مقابله مقارض باشد پس از اين جهة برين وزن واقع شده و مؤيد اينست كه نافع و ابن
كثير و ابو عمرو در يخادعون ثانيه يخدعون خواندهاند و غرض ايشان از اظهار ايمان و
ابطان كفر اين بود كه از نفس خود دفع نوايى كنند كه بكفره ميرسد از جانب مسلمانان
و ديگر هم چنان كه رسول اكرام مؤمنان كند و بايشان عطا نمايد در حق ايشان نيز اين
اكرام و عطا مرعى دارد و نيز با مسلمانان اختلاط نموده بر اسرار ايشان مطلع شوند و
آن را برؤساى خود انشاء كنند و غير اين از اعراض و مقاصد حاصل كه ايشان صورة خدا
را فريت ميدهند وَ الَّذِينَ آمَنُوا و معنى آن كسانى را كه ايمان
آوردهاند يعنى از روى خداع با مؤمنان ميگويند كه ما بخدا ايمان آوردهايم هم چنان
كه شما وَ ما يَخْدَعُونَ حقيقة فريب نميدهند باين عمل إِلَّا أَنْفُسَهُمْ مگر نفسهاى خود را زيرا كه وبال خديعه ايشان كه آن عذاب
اليم و عقاب عظيمست در دنيا و آخرت جز بايشان راجع نميشود بدانكه نفس ذات شيء است
و حقيقت آن و اطلاق نفس بر روح جهت آنست كه حياة نفس بآنست و بر قلب جهت آنكه محل
روح است يا متعلق روح اگر روح حال در جسم نباشد چنان كه مذهب بعضى است و بر ذم جهت
آنكه قوام نفس بآنست و بر آب جهت فرط حاجت نفس بآن و بر راى كما يقال (يؤامر نفسه)
زيرا كه راى منبعث او آنست و يا مشابه ذاتيست كه باو مشاورة نمايند و مراد با نفس
ذوات ايشان است و محتمل است حمل آن بر ارواح و آراى ايشان يعنى فريب ملاصق از او
ارواح ايشانست و از آن بغير تعدى نميكند
وَ ما يَشْعُرُونَ
و نمىيابند كه خاتمه جزاى اين عمل بسوى آنها خواهد بود بجهت تمادى غفلت ايشان
يعنى لحوق و بال خداع و رجوع ضرر بايشان در ظهور مانند امر محسوس است كه مخفى نيست
مگر بر كسى كه مأوف الحواس است چه شعور بمعنى احساس است و مشاعر انسان حواس ايشان
و اصل آن شعر است كه بمعنى احساس است بر وجه دقت و منه الشعر لان الشاعر يفطن لما
يدق من المعنى و الوزن و عدم وصف حقتعالى بآن جهت آنست كه متضمن معنى تخيل است كه
لازم بشر است و منه ايضا الشعار لانه ثوب دقيق تحت الثياب ملخص كلام آنكه فرط
تمادى غفلت مانع احساس منافقان است از آنكه دريابند كه عاقبت سزاى خداع و وبال آن
بايشان راجع خواهد بود مانند كسانى كه مألوف الحواس باشند و بجهة آن احساس چيزى
نميكنند
فِي قُلُوبِهِمْ در دلهاى ايشان كه محل
اعتقاد است مَرَضٌ بيمارى نفاق است و حقد مؤمنان مرض
حقيقة در چيزيست كه عارض بدن ميشود و آن را از اعتدالى كه خاص است بآن
نام کتاب : تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين نویسنده : كاشانى، ملا فتح الله جلد : 1 صفحه : 80