پژوهشى در باره خريد و فروش مصحف‌[1]

قرآن كريم در فقه اسلامى احكامى ويژه دارد كه از جمله آنها احكام خريد و فروش قرآن است و در آن، از جواز يا عدم جواز خريد و فروش قرآن بحث مى‌شود.[2] برخى نگارندگان كتب علوم قرآنى بر اين باورند كه گردآورى آيات و سوره‌هاى قرآن در «مُصحف»- كه اوراق و صفحات منظم دارد- پس از عصر پيامبر صلى الله عليه و آله روى داده است.[3] برخى ديگر گفته‌اند كه قرآن به شكل مصحف كنونى در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله وجود داشته است؛ زيرا بر پايه مفادّ برخى احاديث، نسخه‌هايى از قرآن در خانه و مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله و نيز نزد برخى صحابه بوده و ياران پيامبر صلى الله عليه و آله قرآن را به شكل فعلى ختم مى‌كرده‌اند.[4]

بر اساس ديدگاه نخست، پس از دوران عثمان بود كه مصاحف قرآن به طور گسترده انتشار يافت و كاربرد آن رايج شد.[5] بنا بر حديثى منقول از امام صادق عليه السلام، مصحف‌هاى قرآن در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله در راه باريكى ميان منبر ايشان و ديوار مسجد

[1]. اين پژوهش، به وسيله فاضل گرامى جناب آقاى سيّد رضا هاشمى، انجام شده است.

[2]. براى ديدن مباحث فقهى مربوط به قرآن( مصحف) و در پيرامون آن، ر. ك: حول القرآن الكريم( موسوعةالفقه: ج 98).

[3]. البرهان فى علوم القرآن: ج 1 ص 281؛ الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 51؛ المحرر الوجيز: ج 1 ص 49.

[4]. ر. ك: ص 102( پژوهشى در باره گردآورى قرآن). نيز، ر. ك: تدوين قرآن: ص 231؛ تاريخ القرآن: ص 118- 121؛ البيان، خويى: ص 250- 251.

[5]. علوم القرآن: ص 108؛ المحرر الوجيز: ج 1 ص 49.