خواهد بود، و موضوع بهشت و آتش و فرجام كار شما را در قرآن، نازل فرموده است.

با توجه به اين روايات و به ويژه عبارت «خلقكم»، دانسته مى‌شود كه قرآن افرون بر تشريع، امور تكوينى، نظير خلقت آسمان و زمين واخبار گذشته، حال و آينده را نيز در بردارد. مؤيد اين برداشت، نقلى از امام صادق عليه السلام است كه احكام و حلال و حرام را تنها بخش كوچكى از قرآن دانسته است.[1]

2. جامعيت هدايتى‌

گروهى با بى‌اساس دانستن ادعاى جامعيت مطلق قرآن، مقصود از كمال و جامعيت قرآن را، جامعيت در شئون دينى، اعم از اصول و فروع آن دانسته‌[2] و روايات جامعيت قرآن را بر فهم باطن الفاظ كه نزد معصومان عليهم السلام است حمل كرده‌اند.

اين گروه معتقدند كه شأن قرآن و دين اقتضا نمى‌كند در امورى كه مربوط به يافته‌هاى خود بشر است، وارد شود و حتى راهنمايى كردن او هم معنا ندارد؛ زيرا خداوند به انسان عقل ارزانى داشته و انسان را توانمند و خردورز و كاوشگر آفريده و ميدان تأثيرپذيرى را در طبيعت باز گذاشته و لزومى ندارد كه خداوند فرمول شيمى يا مسائل رياضى را توضيح دهد[3] و اگر هم بحثى از علوم تجربى، رياضى، نجوم و مانند آن در قرآن آمده، فقط جنبه هدايتى و تربيتى آن مورد نظر بوده است.[4]

آياتى كه غرض از نزول قرآن را هدايت مى‌دانند، اين نظر را تقويت مى‌كنند؛ مانند:

[1]. بصائر الدرجات: ص 214- 215.

[2]. ر. ك: التمهيد فى علوم القرآن: ج 6 ص 19- 30.

[3]. التمهيد فى علوم القرآن: ج 6 ص 30.

[4]. ر. ك: التفسير والمفسرون: ج 2 ص 469- 472.