1- 3. بلاغت و رسايى‌

بلاغت (رسا بودن) را چنين تعريف كرده‌اند: گوينده، سخن خويش را چنان ادا كند كه در اداى تمام مقصود وى، بسنده، مناسب مقام و موقعيت شنونده و مطابق با مقتضاى روحى و روان‌شناختى كلام و محيط و مختصات آن باشد....[1]

قرآن از اين ويژگى به كمال بهره‌مند است و از همين روست كه معانى مورد نظر خويش را در ژرفاى جان مخاطبان خود مى‌نشاند و روانشان را تحت تأثير و تسخير خود قرار مى‌دهد.

ايجاز در سخن، زاويه‌اى از بلاغت شكوهمند قرآن است كه از همان روزگاران نخست، مورد توجه شنوندگان قرآن قرار گرفته است.

ثعالبى پس از تأكيد بر برترى ايجاز قرآن در مقايسه با سخن ديگران، از جمله به اين آيه اشاره مى‌كند:

«وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيانَةً فَانْبِذْ إِلَيْهِمْ عَلى‌ سَواءٍ.[2]

اگر نگران خيانتى از سوى گروهى هستى، پيمانشان را به سويشان بينداز تا طرفين به طور يكسان بدانند پيمان شكسته است».

او مى‌نويسد: اگر يكى از برجستگان بلاغت بخواهد همان معانى را كه اين آيه متضمن بيان آن است ادا كند، نمى‌تواند سخنى به اين كوتاهى بياورد، و ناگزير سخن را بسط و تفصيل خواهد داد.[3]

طبرسى در شرح آيات:

«وَ قالَ الَّذِي نَجا مِنْهُما ... فَأَرْسِلُونِ‌\* يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنا.[4]

[1]. ر. ك: البلاغة الواضحة: ص 8- 9.

[2]. انفال: آيه 58.

[3]. الإعجاز و الإيجاز: ص 20- 21.

[4]. يوسف: آيه 45- 46.