گرفتند و همين بيان زيبا بود كه تا ژرفاى احساس آنها نفوذ كرد و روان‌هاشان را برانگيخت».[1]

1- 1. آرايه‌هاى سيماى قرآن‌

هر ساختمان استوار، رخنه‌ناپذير و زيبا، رهاورد مواد و مصالحى سخت و محكم و طراحى هوشمندانه مهندسى چيره‌دست است كه آنها را در مناسب‌ترين صورت، تركيب كرده است. ساختمان سخن نيز چنين است. اگر حروف و واژگان- كه تشكيل‌دهنده هسته كلام اند-، برخوردار از صلابت و استوارى باشند و به هنگام تشكيل كلمه‌ها و تركيب جمله‌ها، هوشمندانه، متناسب و هماهنگ، گزينش و تركيب يابند، كلامى فصيح (روان و خوش طبع) و بليغ (گويا و رسا) و بديع (شيوا) را پديد مى‌آورند.

حروف از لحاظ مخارج، صدا و تلفظ، خصوصيات گوناگونى دارند و بر همين اساس، به دسته‌هايى گوناگون تقسيم مى‌شوند.[2] ريزه‌كارى‌هاى خواصّ حروف در كتب تجويد و قرائت- كه از منابع تحقيقات آواشناختى مسلمانان اند- و نيز آثار ادبى دانشمندان مسلمان، چون: سيبويه (م 177 ق)، ابن دُرَيد (م 321 ق)، رُمّانى (م 374 ق)، باقلانى (م 403 ق)، خَفاجى (م 1069 ق)، بيضاوى (م 685 ق)، ابن جَزَرى (م 833 ق) و... آمده‌اند.

از نگاه زبان‌شناسانه، طنين برخى واژگان و جملات قرآن، چون آواى آبشاران و نسيم بهاران، دل‌ربا و آرام‌بخش است. نرمش واج‌ها و هجاها، هم‌آغوشى حروف و خوش‌تركيبى و انسجام آنها، سلاست و روانى رودبارين و پرخروش آنها، نواهاى گوش‌نواز و پرشكوهى را نمودار مى‌سازد و غوغايى عظيم را در قوّه شنيدارى مخاطب بر پا مى‌كند كه بى‌بديل است.

[1]. مشاهد القيامة فى القرآن: ص 10.

[2]. ر. ك: النبأ العظيم: ص 90- 94.