وجود توان و قدرت انجام آن، هيچ اجبار خارجى تحميل نمى‌شود. به اين دليل است كه غزالى در كتاب احياء علوم خود مى‌نويسد: «صبر در نعمت‌ها دشوارتر است بر صبر در فقر و ندارى؛ زيرا اين نوع صبر با توانمندى بر انجام كار و استفاده از نعمت‌هاى مباح مقرون است. براى مثال، صبر فقير هنگام فقدان غذا ساده‌تر از صبر كسى است كه غذاى لذيذ در مقابل روى او قرار گيرد اما او از تناول آن خوددارى كرده، بر اين عمل صبور باشد».[1] اين نوع صبر را مى‌توان به عفو و بخشش هنگام قدرت تشبيه كرد كه فضيلتش بسيار بيشتر از بخشش در وقت ضعف و ناتوانى است.

2. صبر بر عمل‌

نوع دوم صبر، صبر بر انجام عمل است. مقصود از اين نوع صبر، نگهدارى نفس و مقاومت بر انجام عملى است كه انجامش براى نفس انسان، دشوار و طبع آدمى از آن گريزان است. يكى از نشانه‌هاى بارز دين‌دارى، پاى‌بندى افراد به احكام شرع مقدس، اخلاق و قانون و التزامشان به عمل به احكام اين سه حوزه است، و البته عمل به احكام اين حوزه و پايبندى به تكاليف ناشى از آن مستلزم صبر و شكيبايى است؛ بنابراين در اين نوع صبر، از فرد شكيبا فعلى صادر مى‌شود، بر خلاف صبر بر ترك كه از آن فرد، هيچ رفتارى صادر نگرديده، فعل ترك مى‌شود. براى مثال، در آيه 53 سوره بقره مى‌فرمايد:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ‌

[1]. احياء علوم الدين، ج 1، ص 70.