مطابق شمارى از احاديث اين باب،[1] نماز به گونه كامل به همراه وضو در جريان عروج پيامبر خدا، به ايشان تعليم داده شد كه اين معنا با سوره اسرا- كه در مكّه نازل شده و به موضوع سفر آسمانى پيامبر پرداخته- و مشخّصاً با آيه 78 اين سوره (مربوط به تشريع اوقات نماز)، قابل تأييد است.

البته با وجود تعدّد اقوال در باره زمان وقوع معراج، آنچه مسلّم است، اين است كه عروج پيامبر صلى الله عليه و آله به آسمان، در مكّه و پيش از هجرت به مدينه روى داده است.[2] بنا بر اين، نماز در شكل كامل آن، بر اساس فرمان الهى، در همان مكّه بر پيامبر واجب شده و به احتمال فراوان بر مسلمانان نيز در همان اوان، واجب گرديده است، هر چند دليلى قطعى بر اين، در اختيار نداريم.

تشريع نمازهاى پنجگانه‌

ابن شهرآشوب، تشريع اصل نماز را- كه دو ركعتى و فاقد وقت خاصّى بوده- در همان مكّه مى‌داند كه ابتدا تنها بر پيامبر صلى الله عليه و آله واجب و براى امّت، سنّت بوده است. به نقل او، واجب شدن نماز در قالب نمازهاى پنجگانه، پس از معراج، در سال نهم بعثت،[3] صورت گرفته است. از سوى ديگر، يك روايت كه با سندى معتبر به امام زين العابدين عليه السلام مى‌رسد، وجوب نماز بر مسلمانان به صورت كنونى را در مدينه و پس از نيرومند شدن اسلام دانسته است.[4]

[1]. ر. ك: ح 14 و 15.

[2]. با وجود بيش از ده رأى در باره زمان وقوع معراج، اكثريت قريب به اتفاق مورّخان مسلمان، وقوع آن رادر مكّه و پيش از هجرت مى‌دانند، هر چند در سال وقوع آن، هم‌داستان نيستند. پژوهشگر معاصر سيد جعفر مرتضى، اين آرا را به صورت مستند گزارش كرده؛ ولى خود، برخى قرائن تاريخى را شاهد بر وقوع آن در سال سوم بعثت مى‌داند( ر. ك: الصحيح من سيرة النبىّ الأعظم: ج 3 ص 8- 14).

[3]. ر. ك: ح 14.

[4]. ر. ك: ح 18.