پژوهشى در باره چگونگى تشريع نماز در اسلام‌[1]

نماز، نماد عبادت و جلوه عبوديت مؤمنان در برابر خداى خويش است و در همه اديان توحيدى‌[2] و حتى آيين‌هاى غير توحيدى،[3] به شكل‌هاى گوناگونى وجود داشته است. نماز در حجاز و جزيرة العرب نيز شناخته شده بوده و برگزار مى‌شده است، اگر چه به تعبير قرآن، برخى اعراب جاهلى به جاى نماز، تنها دست‌افشانى مى‌كرده و آواز مى‌خوانده‌اند.[4]

افزون بر اين، وجود اديان ابراهيمى در عربستان و باقى ماندن نسل ابراهيم عليه السلام و فرزندان اسماعيل عليه السلام در مكّه نيز مى‌توانند اين احتمال را تقويت كنند كه برخى افرادِ معتقد به دين حنيف ابراهيم، نماز را مى‌شناخته و چه بسا آن را بر پا مى‌داشته‌اند.[5]

در اين ميان، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيز كه از آغاز زندگى از فيض همراهى فرشته بزرگ الهى و موهبت راه‌نمايى خداوند، برخوردار[6] و از نسل ابراهيم و اسماعيل و داراى‌

[1]. اين پژوهش توسط استاد ارجمند جناب آقاى عبدالهادى مسعودى نگارش يافته است.

[2]. ر. ك: ص 31( پژوهشى درباره نماز در امّت‌هاى پيشين).

[3]. ر. ك: المفصل فى تاريخ العرب قبل الاسلام: ج 6 ص 337.

[4]. ر. ك: انفال: آيه 35.

[5]. براى آگاهى بيشتر، ر. ك: الكافى: ج 4 ص 210 ح 17 و ص 212 ح 19.

[6]. امام على عليه السلام:« و لَقَد قَرَنَ اللَّهُ بِهِ صلى الله عليه و آله مِن لَدُن أن كانَ فَطيماً أعظَمَ مَلَكٍ مِن مَلائِكَتِهِ يَسلُكُ بِهِ طَريقَ المَكارِمِ ومَحاسِنَ أخلاقِ العالَمِ لَيلَهُ وَ نَهارَهُ؛ از دورانى كه او( پيامبر صلى الله عليه و آله) از شير گرفته شد، خداوند متعال، بزرگ‌ترين فرشته از فرشتگانش را همراهش كرد تا شب و روز به راه بزرگوارى‌ها و خوى‌هاى نيكوى جهان ره‌نمونش گردد»( نهج البلاغه: خطبه 192).