7/ 3: رازهاى نماز از ديدگاه امير مؤمنان (ع)

658. بحار الأنوار- به نقل از جابر بن عبد اللَّه انصارى-: همراه مولايمان امير مؤمنان عليه السلام بودم كه ديد مردى به نماز ايستاده است. به او فرمود: «اى مرد! آيا حقيقت نماز را مى‌دانى؟».

گفت: اى مولاى من! آيا نماز حقيقتى غير از عبادت دارد؟

فرمود: «آرى. سوگند به كسى كه محمّد را به نبوّت بر انگيخت، هيچ پيامبرى را به كارى از كارها برنينگيخته، جز اين كه متشابه و تأويل و تنزيل دارد و همه اينها به عبادت، ره‌نمون مى‌كنند».

آن مرد گفت: اى مولاى من! مرا از آن آگاه كن.

فرمود: «حقيقتِ [هفت‌] تكبير آغازين تو كه با آن، كارهايى را بر خود حرام مى‌كنى، اين است: هنگام تكبير اوّل، در انديشه‌ات مى‌گويى: خدا بزرگ‌تر از آن است كه به برخاستن و نشستن توصيف شود. در تكبير دوم، توصيف به حركت و سكون و در تكبير سوم، وصف جسم بودن يا تشبيه به چيزى كردن يا با چيزى مقايسه كردن را از او نفى مى‌كنى. در تكبير چهارم، در دلت مى‌گذرانى كه [خدا بزرگ‌تر از آن است كه‌] حالت‌هاى گوناگون بر او عارض شوند يا بيمارى‌ها او را بيازارند، و در تكبير پنجم، با خود مى‌گويى:

[خدا بزرگ‌تر از آن است كه‌] به جوهر و عرض بودن توصيف شود، يا در چيزى حلول كند يا چيزى در او حلول كند. در تكبير ششم، در دلت مى‌گذرانى كه [خدا بزرگ‌تر از آن است كه‌] صفات موجودات حادث (پديد آمده) را مانند نابودى و جا به جايى و دگرگونى از حالتى به حالتى، بر او روا بدارى، و در تكبير هفتم، در دلت مى‌گذرانى كه [خدا بزرگ‌تر از آن است كه‌] حواس پنجگانه او را دريابند.

و حقيقتِ كشيدن گردن در ركوع، آن است كه در دلت بگذرانى: به تو ايمان آوردم، حتّى اگر گردنم زده شود. و حقيقت سر برداشتن از ركوع، هنگامى كه مى‌گويى:" خدا به آن كه او را بستايد، گوش مى‌دهد. سپاس، مخصوص پروردگار جهانيان است"، اين است:

پروردگارى كه مرا از عدم به وجود آورد.

حقيقت سجده نخست، آن است كه در حال سجده در دلت بگذرانى: مرا از آن‌