هفت قبيله بود به نام‌هاى: هذيل، كنانة، قيس، ضبة، تَيم الرباب، أسد بن خزيمة و قريش.

ج- برخى بر اين باورند كه مقصود، گويش‌هاى مختلف در درون قريش است؛ زيرا قرآن به لهجه قريش نازل شد، چنان كه آيه‌ «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ‌؛[1] هيچ فرستاده‌اى را نفرستاديم مگر به زبان قوم خودش تا برايشان‌ روشن كند» بر آن دلالت دارد.[2]

جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى‌

در تحليل روايات و آراى پيش‌گفته مى‌توان نكات زير را به دست داد:

1. از منظر شيعه، قرآن بر يك حرف نازل شده و اختلافات قرائات، منشأ وحيانى ندارد، چنان كه در روايت زراره از امام باقر عليه السلام و فضيل بن يسار از امام صادق عليه السلام بر آن تأكيد شده است. بنا بر اين، روايات نزول قرآن بر هفت حرف، به دليل مخالف بودن با سخنان اهل بيت، فاقد اعتبارند.[3] افزون بر اين، اختلاف و تناقض ميان اين روايات فراوان است و در بعضى از اين روايات، ميان سؤال و جواب تناسبى نيست،[4] چنان كه برخى از دانشمندان اهل سنّت نيز به موهون بودن اين روايات و اضطراب لفظى و معنوى آنها اذعان كرده‌اند.[5]

بر اين اساس، مى‌توان گفت: رواياتى كه نزول قرآن به هفت حرف را تفسير كرده‌اند بر فرض صدور، در واقع توجيه صحيحى است براى روايات «هفت حرف» تا از رواج نظريه‌هاى نادرست در اين باره پيشگيرى نمايند.

[1]. ابراهيم: آيه 4.

[2]. ر. ك: الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 134- 135؛ شرح اصول الكافى: ج 5 ص 317.

[3]. البيان: ص 177.

[4]. البيان: ص 177.

[5]. آلاء الرحمن: ج 1 ص 30.