إِياكَ وَ الْكَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّكَ إِن كَسِلْت لَمْ تَعمَل.[1]

زنهار از سستى و بى‌حوصلگى؛ زيرا اگر سستى بورزى، كار نمى‌كنى.

اين گونه روايات، ما را به دو دسته مفاهيم اوّليه زير، ره‌نمون ساخت:

الف. نِشاط، نَشرة.

ب. كَسَل، تَوانى، ضَجَر.

پژوهش‌هاى لغوى، دسته‌اى ديگر از مفاهيم را پيشِ روى ما قرار داد تا پژوهش به گونه‌اى جامع‌تر، دنبال شود. طبق اين رويكرد، مجموعه‌هاى ديگرى از مفاهيم، به اين جمع، افزوده شدند. براى مثال، به كليدواژه «كسل»، مفاهيمى همچون «مَلَل»، «سَئَم» و «فَتْرَة»، ملحق شد. طبيعى است كه همپوشى‌هاى معنايى بين برخى ازمفاهيم، آنها را در يك گروه قرار مى‌دهد. در نهايت، دو مجموعه زير به دست آمد:

مجموعه الف. نشاطْ ونَشْرة.

مجموعه ب. كَسَل، تَوانى، ضَجَر، مَلَل، سَئَم وفَتْرَة.

روايات مرتبط با هر يك از اين مفاهيم، در بخش‌هاى جداگانه، طبقه‌بندى شد، تا دو مرحله اساسى روى هر مفهوم، صورت پذيرد:

الف. مفهوم‌شناسى‌

در اين مرحله، پژوهشى لغوى بر روى مفاهيم، صورت مى‌گيرد. بايد متذكّر شدكه براى فهم معانى به كار رفته در احاديث، از دو شيوه، بهره گرفته مى‌شود:

[1]. الكافى، ج 5، ص 85، ح 5.