سه. تكذيب‌

از روش تقويت «وظيفه- تعديلى» براى آرام‌سازى پيامبر (ص) به هنگام مواجهه با تكذيبگرى مخالفانش نيز استفاده شده است. در آياتى از قرآن كريم، خداى متعال اين حقيقت را به پيامبرش آموزش داده است كه وى وظيفه‌دار وادار ساختن مردم به ايمان و پذيرش حق نيست. اين آموزش در آيه زير، اين گونه بيان شده است:

(وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ.[1]

و قوم تو اين قرآن را تكذيب كردند، با آن كه سخن حقّى است. بگو: من عهده‌دار ايمان آوردن شما نيستم).

اعلام اين كه پيامبر (ص) وكيل ايمان آوردن تكذيبگران نيست، عاملى است براى كاهش فشار روانى تكذيبگرى‌هاى آنان و اميدوارسازى وى در به انجام رساندن رسالت آسمانى خويش.

در آيه ديگر، خداوند متعال به پيامبر خويش دستور مى‌دهد تا در صورت مواجه‌شدن با پافشارى مشركان بر تكذيب و انكار، موضعگيرىِ صريح و قاطعى داشته باشد و به آنان اعلام كند كه عمل باطل آنان با عمل حقّ او هيچ ارتباطى ندارد و از مسئوليت كارهاى آنان بركنار است:

(وَ إِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لِي عَمَلِي وَ لَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَ أَنَا بَرِي‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ.[2]

و اگر تو را تكذيب كردند، بگو: عمل من براى من، و عمل شما براى شماست! شما از آنچه من انجام مى‌دهم بيزاريد و من [نيز] از آنچه شما انجام مى‌دهيد بيزارم!).

مى‌توان گفت لازمه اين اعلام بيزارى و برائت- كه در چند آيه ديگر نيز آمده است،[3] همان توجّه به وظيفه و مسئوليت ابلاغى است. يعنى اى پيامبر! به تكذيبگران بگو: اگر شما مرا در اين دعوت دروغگو مى‌پنداريد، مسئوليت آن به عهده خود من‌

[1]. سوره انعام، آيه 66.

[2]. سوره يونس، آيه 41.

[3].( قُلْ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنا وَ لا نُسْئَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ‌)( سوره سبأ، آيه 25)؛( لَكُمْ دِينُكُمْ وَ لِيَ دِينِ)( سوره كافرون، آيه 6).