اعلام قبلى تغيير قبله، گزارش غيبى از اعتراض سفيهان و چگونگى پاسخ به اين اعتراض- كه در آيه زير از طرف خداى سبحان به عنوان معجزه‌اى الهى مطرح شده است-، افزون بر زمينه‌سازى براى تغيير قبله، پيامبر اكرم (ص) را براى تحمّل پيامدهاى آن آماده مى‌سازد؛ چه اين كه تحويل قبله در آيه بعد به عنوان آزمايشى بزرگ معرّفى شده است.[1]

(سَيَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كانُوا عَلَيْها قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.[2]

به زودى سبك‌مغزانى از مردم مى‌گويند: «چه چيز آنها (مسلمانان) را، از قبله‌اى كه بر آن بودند، بازگردانيد؟!». بگو: «مشرق و مغرب، از آن خداست. خدا هر كس را بخواهد، به راه راست هدايت مى‌كند»).

اگر قبله به طور ناگهانى تغيير مى‌كرد و پيامبر (ص) در برابر اعتراضات پيش‌بينى نشده‌اى قرار مى‌گرفت، در اين صورت، تحمّل اين حادثه همچون وقوع ناگهانى ديگر حوادث سنگين، حدّاقل براى امّت اسلامى دشوار بود؛ امّا آگاهى قبلى از وقوع اين حادثه و دانستن راه چاره آن، تحملش را آسان نمود.[3]

سه. بهانه‌تراشى‌

نمونه‌هاى ديگرى نيز از گزارش غيبى و اعلام قبلى حوادث مهم، در قرآن كريم بازگو شده است. اين‌گونه گزارش‌ها براى پيامبر اكرم (ص) راه‌گشا بود و امكان موضعگيرى مناسب در برابر آن امور را فراهم مى‌ساخت؛ مانند اين كه خداى سبحان از عذرخواهى و اظهار پشيمانى باديه‌نشينانى كه در سفرِ منتهى به صلح حديبيه، از همراهى پيامبر (ص) روى‌گردان شده بودند، اين‌گونه خبر مى‌دهد:

[1]. وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً وَ ما جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْها إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلى‌ عَقِبَيْهِ وَ إِنْ كانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‌( سوره بقره، آيه 143).

[2]. سوره بقره، آيه 142.

[3]. تسنيم، ج 7، ص 290.