نام کتاب : درآمدى بر تفسير جامع روايى نویسنده : محمدی ریشهری، محمد جلد : 1 صفحه : 44
د- تفسير شهودى
تفسير
شهودى- كه گاه با تعبيرهاى ديگرى چون: تفسير رمزى، تفسير باطنى، تفسير اشارى،
تفسير عرفانى، تفسير صوفيانه و تفسير اصحاب قُلوب[1]
نيز از آن ياد مىشود-، به آن گونه از تفسير اطلاق مىشود كه مفسّر از طريق الهام
(يا همان منبع كشف و شهود باطنى)، مقاصد آيات الهى را دريافت و بيان مىكند.
در
حقيقت، طرفداران اين روش، بر اين عقيده اند كه مؤمنانى كه به صفاى باطن و تهذيب
نفس مىپردازند، خود را آماده دريافت و فهم مقاصد قرآن كريم از طريق شهود باطنى
مىنمايند. برخى از مفسّران، تاريخچه اين روش تفسيرى را به قرن دوم و سوم و پس از ورود
فلسفه يونان به جوامع اسلامى مىدانند.[2] يكى از قديمترين تفاسير
نگاشته شده بر پايه اين روش، يعنى تفسير محمّد بن سهل بن عبد اللَّه تُستَرى (200-
283 ق)، اين نظريه را تأييد مىكند. اين روش (تفسير شهودى) طرفداران قابل توجّهى
نيز دارد. ابن عربى مىگويد:
همانطور
كه تنزيل اصل قرآن بر پيامبر صلى الله عليه و آله از پيش خدا بوده، تنزيل فهم آن
نيز بر قلوب مؤمنان از ناحيه حضرت حق صورت مىگيرد.[3]
[1]. روشن است كه اگر از اين
اصطلاحات، معانى ديگرى اراده شود، به شيوههاى ديگرتفسيرى بر مىگردد.
[2].. الميزان فى تفسير
القرآن: ج 5 ص 5- 7، التفسير و المفسّرون فى ثوبه القشيب: ج 2 ص 526- 527.