داشت، اين است كه معارفى كه در اين سطح و لايه به دست مى‌آيند، نمى‌توانند به تنهايى، پيام دين و برنامه اسلام براى تكامل انسان و زندگى او تلقّى گردند؛ چرا كه در اين صورت، ديدگاهِ «حَسبُنا كتابُ اللَّه»، مصداق خواهد يافت كه بر خلاف سنّت قطعى پيامبر صلى الله عليه و آله و اجماع قاطبه مسلمانان است.

بنا بر اين، سطح دوم قرآن‌شناسى، يعنى آشنايى با اشارات قرآن، براى استنتاج نهايى از معارف اين كتاب آسمانى در زمينه‌هاى مختلف، كافى نيست.

سه. سطح لطايف قرآنى‌

لطايف قرآن براى اولياى الهى است، چنان كه در نهج البلاغه آمده است:

إنَّ أولِياءَ اللَّهِ هُمُ الَّذينَ نَظَروا إلى‌ باطِنِ الدُّنيا إذا نَظَرَ النّاسُ إلى‌ ظاهِرِها، وَ اشتَغَلوا بِآجِلِها إذَا اشتَغَلَ النّاسُ بِعاجِلِها، فَأَماتوا مِنها ما خَشوا أن يُميتَهُم، و تَرَكوا مِنها ما عَلِموا أنَّهُ سَيَترُكُهُم، و رَأَوُا استِكثارَ غَيرِهِم مِنهَا استِقلالًا، و دَرَكَهُم لَها فَوتاً. أعداءُ ما سالَمَ النّاسُ، و سَلمُ ما عادَى النّاسُ. بِهِم عُلِمَ الكِتاب و بِهِ عَلِموا، و بِهِم قامَ الكِتابُ و بِهِ قاموا، لا يَرَونَ مَرجُوّاً فَوقَ ما يَرجونَ، و لا مَخوفاً فَوقَ ما يَخافونَ.[1]

اولياى خدا، آنان اند كه به باطن دنيا نگريستند، آن گاه كه مردم، ظاهر آن را ديدند، و به آينده دنيا پرداختند، آن گاه كه مردم به‌

[1]. نهج البلاغة: حكمت 432، الدرّ المنثور: ج 4 ص 370.