قابل توجّهى هم ندارند.

ج- تاريخ جعل حديث‌

مى‌توان گفت كه جعل حديث، از نظر تاريخى، همزاد با حديث است؛ يعنى در همان دوران حيات پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام خيانتكارانى بودند كه بر آن بزرگواران، دروغ مى‌بستند. در روايتى از امام على عليه السلام آمده كه فرمود:

و قد كُذِبَ على‌ رسولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله على‌ عَهدِهِ حتّى‌ قامَ خَطيباً فَقال:

«أيُّها النّاسُ قَد كَثُرَتْ عَلَىَّ الكَذّابَةُ، فمَنْ كَذبَ عَلىَّ مُتَعمِّداً فلْيَتَبوّأْ مَقعدَهُ مِن النّار» ثُمّ كُذِبَ علَيهِ مِن بَعدِهِ.[1]

در زمان حيات پيامبر صلى الله عليه و آله چندان به ايشان دروغ بستند كه به سخنرانى ايستاد و فرمود: «اى مردم! كسانى كه بر من دروغ مى‌بندند، زياد شده‌اند. بدانيد كه هر كس به عمد بر من دروغ بندد، جايش در آتش است». با اين حال، بعد از پيامبر، باز بر او دروغ بستند.

بر اساس آنچه در جمله پايانى اين روايت آمده، انگيزه منافقانِ حديث‌سازِ معاصر پيامبر صلى الله عليه و آله به قدرى قوى بود كه پس از هشدار و تحذير ايشان نيز به كار خود ادامه دادند و همچنين در دوران امامان اهل بيت عليهم السلام نيز افرادى با نام و نشان، و بى نام و نشان بودند كه به آنان دروغ مى‌بستند و مورد لعن و طعن آنان قرار مى‌گرفتند.[2]

[1]. الكافى: ج 1 ص 62 ح 1، الغيبة، نعمانى: ص 76 ح 10.

[2]. ر. ك: ص 159( تأويل غاليان).