3- 3. مولوى (604- 672 ق)

مولانا جلال الدين بلخى نيز بر اين باور است كه ولايت شأنى از شئون ذاتى حق، منشأ ظهور، و مبدأ تعينات و بروز حقايق خلقيه است؛ چنان‌كه حضورش در عالمِ عين و در ميان امت، مايه اتحاد و يك‌پارچگى آنان است.

او بر اين باور است كه در هر دوره از تاريخ بشر يك ولى هست. وجود اين ولى، موجب آزمايش مردم است و اين آزمايش تا روز رستاخيز ادامه خواهد داشت. در اين آزمايش كه به وسيله اولياءاللَّه انجام مى‌گيرد، هر كس كه اخلاق نيكو، تواضع و حالت تسليم به آن اوليا داشته باشد نجات خواهد يافت، و برعكس كسى كه به دليل ضعف نفس نتواند وجود اولياءاللَّه را تحمّل كند، مانند شيشه خواهد شكست.

پيشواى حق و قائم، همان ولى است.

برخى از شارحان مثنوى، ذيل بحث از اين ابيات، با استناد به آيات قرآن كريم، از جمله آيه ششم سوره احزاب و آيه 124 سوره انعام ولايت را به تكوينى و تشريعى،

[1]. مثنوى معنوى: ص 192.