و هذا الحديث لخطبة النبىّ صلى الله عليه و آله متّفق على إخراجه فى الصحيح: «يا أيُّها النَّاسُ! إنِّى قَد تَرَكتُ فيكُم ما لَن تَضِلُّوا بَعدَهُ إن اعتَصَمتُم بِهِ: كِتابَ اللَّهِ وَ أنتُم مَسؤولونَ عَنهُ» فما أنتم قائلون؟ و ذكر الاعتصام بالسنّة فى هذه الخطبة غريب و يحتاج إليها.[1]

اين [نقل از] حديثِ سخنرانى پيامبر صلى الله عليه و آله كه بر صحيح بودنش بر اساس تخريج از مصادر، اتّفاق نظر هست، اين است: «اى مردم! من در ميان شما چيزى را برجاى گذاشتم كه اگر به آن چنگ بزنيد، هرگز گم‌راه نمى‌شويد و آن، كتاب خداست و شما از آن، بازخواست خواهيد شد. پس چه جوابى از آن داريد؟». امّا ذكر «چنگ زدن به سنّت» [در گزارش‌هاى ديگر] اين حديث، امرى غريب (نادر) است، گرچه لازم به نظر مى‌رسد.

از اين رو، گزارش مذكور از حديث ثقلين، معتبر نيست و نمى‌تواند جاى‌گزين «كتاب اللَّه و عترتى» گردد.

د. در برخى از احاديث شيعى نيز، «كِتابَ اللَّهِ وَ سُنَّتى‌»، به جاى «كِتابَ اللَّهِ وَ عِترَتى‌» آمده است. شيخ صدوق رحمه الله در كتاب‌ كمال الدين‌ پس از نقل روايت مشهور حديث ثقلين، اين متن را از ابو هريره نقل كرده است.[2] سند اين حديث، ضعيف است و احتمالًا وى براى اشاره به تفاوت مذكور، اين گزارش را آورده است؛ زيرا اين اقدام با هدف او از نگارش كتاب‌ كمال الدين‌ و نيز با عنوان باب: «اتّصال الوصيّة من لدن آدم عليه السلام» هماهنگ نيست.

چند نكته‌

تذكّر چند نكته در خاتمه بحث، مفيد است:

1. سخن بالا به معناى نفى حجّيت سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله نيست؛ زيرا دلايل قرآنى، روايى و عقلىِ حجّيت سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله، چنان محكم و قوى است كه احتمال عدم‌

[1]. المستدرك على الصحيحين: ج 1 ص 17 ح 318.

[2]. ر. ك: كمال الدين: ص 235 ح 47.