امامت و رهبرى الهى در تمام اعصار، استمرار داشته است و زمين، هيچ گاه از حجّت الهى خالى نبوده و نخواهد بود؛ ليكن در مقابل آيات و احاديثى كه بر اين معنا دلالت دارند، نصوص ديگرى هستند كه به ظاهر، بر عدم استمرار امامت و هدايت الهى در همه اعصار دلالت دارند كه طرح و نقد آنها در اين جا ضرورى است:

1. دلايل دوران فترت‌

مهم‌ترين دليلى كه در برابر ادلّه استمرار امامت قابل بررسى است، نصوصى هستند كه بر دوران فترت ميان بعثت انبياى الهى دلالت دارند. «فترت»، در اصل، به معناى سكون و آرامش است و بدين جهت، فاصله ميان دو جنبش، دو نهضت و كوشش نيز فترت ناميده مى‌شود. قرآن كريم نيز دوران ميان نبوّت عيسى عليه السلام و نبوّت خاتم پيامبران را دوران «فترت رُسُل» ناميده است. اين دوران، حدود ششصد سال طول كشيده است.[1]

برخى از احاديث تصريح مى‌كنند افرادى كه در دوران فترت زندگى كرده‌اند، مستضعف شمرده مى‌شوند و در قيامت، مؤاخذه نخواهند شد.[2] بنا بر اين، اين شبهه پيش مى‌آيد كه در دوران فترت، امامت و هدايت الهى، استمرار نيافته است.

پاسخ اين شبهه، آن است كه قرآن و احاديث اسلامى، فاصله ميان عيسى عليه السلام و خاتم پيامبران صلى الله عليه و آله را دوران «فترت رُسُل» ناميده‌اند، نه «فترت امام و حجّت». بنا بر اين، نصوصى كه بر ثبوت دوران فترت دلالت دارند، نمى‌توانند استمرار امامت و هدايت الهى در همه اعصار را نفى كنند و بنا بر اين، معارض نصوصى كه بر استمرار

[1]. برخى معتقدند فاصله ميان اين دو پيامبر بزرگ، كمتر از ششصد سال بوده و برخى دوران فَترت را بيش از اين مدّت مى‌دانند. به گفته برخى، فاصله ميان ولادت عيسى عليه السلام و هجرت پيامبر خدا، به سال رومى، 621 سال و 195 روز است( ر. ك: تفسير ابو الفتوح رازى: ج 4 ص 154، پاورقى به قلم علّامه ابو الحسن شعرانى).

[2]. الكافى: ج 3 ص 248 ح 1، معانى الأخبار: ص 408 ح 86.