نقشه 4: محلّ نبرد نهروان و مسير حركت دو سپاه‌

پيش از آن كه مهلت معيّن شده در قضيه حَكميّتْ پايان يابد، گروهى از قُرّاء- كه با خشكْ‌مغزى خويش، امير المؤمنين عليه السلام را به قبول حكميّت و حَكَم قرار دادن ابو موسى مجبور ساخته بودند- پشيمان شدند و پس از چند مرحله اعتراض، در منطقه «حروراء» در نزديكى كوفه مستقر گرديدند. امام عليه السلام طىّ چند مرحله مناظره، با قدرت بيان و استدلال خود و يا توسط ياران خاصّ خويش جمع آنان را ارشاد كرد و پراكنده ساخت؛ امّا آنان سرانجام، با جمعيتى نزديك به چهار هزار نفر، از منطقه حروراء، به سمت مدائن، حركت كردند و در طىّ راه، به آزار و اذيت مسلمانان مشغول شدند.

امير مؤمنان عليه السلام در آن تاريخ (ماه صفر سال 38 هجرى) سپاهى را براى نبرد ديگرى با معاويه آماده ساخته و در حال حركت به سمت شام بود. اين سپاه، به فرماندهى امام على عليه السلام، مسير شام تا شهر انبار را پيمود كه خبر تعرّض خوارج (مارِقين) به مردان و زنان عادى (غير نظامى) و بى دفاع، منتشر شد.

امام عليه السلام به ناچار و در پى اضطراب رزمندگان سپاه- كه نگران خانواده‌هاى خود بودند-، از شهر انبار، به سمت نهروان، تغيير مسير داد. اين دو سپاه، در منطقه نهروان با هم تلاقى كردند و نبرد نهروان را پديد آوردند.