نقشه 3: محلّ نبرد صِفّين و مسير حركت دو سپاه‌

منطقه صفّين، در سوريه امروز، محلّ تلاقى سپاه امير مؤمنان عليه السلام و سپاه شام بود.

كوچك بودن محدوده حكمرانى معاويه، از محلّ نبرد صفّين، معلوم مى‌شود. سپاه او از دمشق، حركت كرد و پس از طى مسيرى بسيار كوتاه‌تر از سپاه كوفه، در منطقه صفين مستقر شد.

سپاه كوفه، مسيرى طولانى را در پيش داشت. به خاطر آسايش بيشتر سپاه و نيروهاى پشتيبان، سپاه صد هزار نفرى امير مؤمنان عليه السلام، از كناره رودخانه فرات، حركت كرد و پس از گذر از شهرهاى مجاور رود فرات و طى كردن مسيرى بيش از دو برابر مسير سپاه شام، به منطقه صفّين (در نزديكى شهر رَقّه) رسيد.

جنگ، توسط معاويه و سپاه قاسطين (منحرفان از حق)، در آغاز صفر سال 37 هجرى آغاز شد؛ امّا به نفع آنها پيش نرفت. معاويه، در آستانه شكست قطعى، با حيله عمرو عاص، قرآن‌ها را بر نيزه كرد و به حَكَم (داور) قرار دادن كتاب خدا دعوت نمود. اين حيله، در گروهى از سپاهيان على عليه السلام كارگر افتاد و بروز اختلاف در سپاه، فرصت پيروزى را از امير المؤمنين عليه السلام گرفت. امام عليه السلام تحت فشار سپاهيان فريب‌خورده‌اش، جنگ را در دهم صفر، متوقّف كرد و با قبول حكميّت، راهى كوفه گرديد.