سده‌هاى نخست، موارد پرشمارى از تأليفات اصحاب ائمه (عليهم السلام) را مى‌توان يافت كه نام كتاب، با واژه «اخبار» آغاز شده است؛ مانند سه اثر جعابى: أخبار آل ابى طالب، أخبار بغداد، و أخبار على بن الحسين [ (عليهما السلام)]؛ نيز أخبار الشعراءى ابودلف ازدى و أخبار أبى جعفر الثانى [ (عليهما السلام)] از محمد بن وهبان دبيلى.[1] اين همه، نشان مى‌دهد كه كاربست «اخبار» در معناى تاريخ يا گزارش تاريخى، پربسامد بوده است. پس طبيعى است كه اصطلاح «اخبارى» نيز در حوزه تاريخ، به معناى مورّخ يا تاريخ‌دان باشد؛ يعنى كسى كه اطلاعات تاريخى‌اش زياد است. همچنان كه صاحب مصادر الاستنباط نيز به اين معنا اشاره كرده و مى‌گويد:

در زمان قديم، به مورخّان «اخبارى» اطلاق مى‌شد؛ در حالى كه اكثر آنها سر و كارى با سنّت نداشته‌اند.[2]

براى نمونه، درباره مورّخ معروف ابومخنف لوطبن يحيى (م 157 ق) صاحب مقتل الحسين (ع) آمده است: «شيخ‌اصحاب الاخبار بالكوفه».[3] درباره محمّدبن زكريابن دينار (م 298 ق) نيز گفته‌اند: «كان اخبارياً واسع العلم» كه منظور، اخبار تاريخى است نه احاديث اهل‌بيت؛ زيرا آثار نگارشى وى درباره صفّين، جمل، سرگذشت زيد بن على، فاطمه (سلام‌الله عليها) و ... بوده است.[4] همچنآن كه نجاشى به يكى از اصحاب امام صادق (ع) نيز لقب «اخبارى» داده است.[5] اين در حالى است كه وى بسيارى از محدّثان را با الفاظى چون «كثير الحديث»، «سمع الحديث» و «ثقة فى الحديث» شناسانده است.

بر پايه آنچه گذشت، «اخبارى» در اين كاربرد، حاكى از مكتب فكرى شخص نيست و هيچ ربطى به اصطلاح مورد بحث ما ندارد؛ بلكه به معناى كسى است كه‌

[1]. رجال النجاشى، ص 395- 397.

[2]. مصادر الإستنباط، ص 50.

[3]. رجال النجاشى، ص 320، ش 875؛ قاموس الرجال، ج 9، ص 268.

[4]. رجال النجاشى، ص 346، ش 936؛ كشف القناع، ص 202؛ معجم رجال الحديث، ج 16، ص 87.

[5]. رجال النجاشى، ص 395، ش 1056.