نُه. سبب وفات‌

بر پايه گزارش نجاشى و صاحب بن عبّاد، حضرت عبد العظيم عليه السلام در اثر بيمارى و به مرگ طبيعى از دنيا رفته است.[1] هنگامى كه بدن شريفش را براى غسل دادن برهنه كردند، در جيب ايشان ورقه‌اى يافت شد كه در آن، نسب ايشان تا امير مؤمنان عليه السلام نوشته شده بود.[2]

ليكن در كتاب الشجرة المباركة در باره سبب وفات حضرت عبد العظيم عليه السلام آمده:

وقُتِلَ بِالرَّىِّ و مَشهَدُهُ بِها مَعروفٌ و مَشهورٌ.[3]

[حضرت عبد العظيم‌] در رى كشته شده و مزار او در آن جا معروف و مشهور است.

همچنين در كتاب المنتخب طريحى آمده:

قيلَ: و مِمَّن دُفِنَ حَيّاً مِنَ الطّالِبِيّنَ عَبدُ العَظيم الحَسَنِىُّ بِالرَّيِّ.[4]

گفته شده از جمله كسانى كه از خاندان على بن ابى طالب زنده به گور شده، عبد العظيم حسنى در رى است.

در گزارش ديگرى به كتاب مشجّرات ابن مُعَيّه، نسبت داده شده كه ايشان را با زهر، به شهادت رسانده‌اند.[5]

[1]. رجال النجاشى: ج 2 ص 67 ش 651، شناخت‌نامه حضرت عبد العظيم حسنى عليه السلام و شهررى/ مجموعه‌رساله‌هاى خطّى و سنگى: ص 22( رساله« رسالةٌ فى فضل عبد العظيم عليه السلام»، صاحب بن عبّاد).

[2]. ر. ك: ص 11.

[3]. الشجرة المباركة، فخر رازى( م 606 ق): ص 64( از منشورات كتاب‌خانه آية اللَّه مرعشى). گفتنى است كه هر چند برخى به استناد ياد نكردن فخر رازى از اين كتاب در سياهه آثارش، در انتساب اين كتاب به وى ترديد كرده‌اند، ليكن نسخه‌هاى خطّى كتاب، در انتساب آن به فخر رازى، صراحت دارند و متن آن نيز نشان مى‌دهد كه مؤلّف، دانشمندى كاملًا آگاه به انساب خاندان رسالت بوده است و به همين دليل، نسب‌شناسان، آن را در شمار منابع معتبر علم انسابْ ياد مى‌كنند.

[4]. المنتخب، طريحى: ص 7. گفتنى است كه بسيارى از گزارش‌هاى اين كتاب، ضعيف و نادرست اند و لذا منفردات آن، قابل اعتماد نيستند.

[5]. شناخت نامه حضرت عبد العظيم حسنى عليه السلام و شهررى/ مجموعه كتاب‌ها و رساله‌ها: ص 141(« زندگانى حضرت عبد العظيم و امام‌زادگان مجاور»، محمد رازى شريف).