15: مُصَنَّف عبدالرزّاق صنعانى منبعى براى احاديث معتبر قرن نخست هجرى‌[1]

نوشته. هارالد موتسكى‌[2]

يكم‌

اين پرسش كه احاديث- به ويژه احاديث نبوى- كى و كجا ظهور يافته‌اند، تقريباً به قدمت خود حديث است. عالمان مسلمان در بررسى روايات عموماً، امّا نه منحصراً، به بررسى إسناد روايات و راويان احاديث پرداخته‌اند. در سوى ديگر، مطالعات غربيان درباره اسلام از نيمه دوم قرن نوزدهم، اين شيوه نقّادى حديث را قابل اعتماد ندانسته و در عوض، در مقام داورى درباره اعتبار حديث، بر متن و محتواى آن تكيه كرده‌اند. فى المثل ايگناتس گلدتسيهر در نظريه معروف خود معتقد است روايات منسوب به پيامبر اكرم و صحابه كه در جوامع قديمى حديثى آمده‌اند، گزارش‌هاى معتبرى از قول اين افراد نبوده، بلكه صرفاً منعكس كننده تحولات عقيدتى و سياسى طى يك قرن پس از رحلت پيامبر اكرم است‌[3]؛ اين نظريه در اصل مبتنى بر تحليل مضمون و محتواى احاديث است و نه راويان آن.

[1]. نسخه آلمانى اين مقاله در سمينارى پيرامون حديث و تاريخ‌نگارى، در سپتامبر 1988 در آكسفورد ارائه گرديد. از فِرِد دونِر ول. پولا وُودز براى كمكشان در بازبينى ترجمه انگليسى من سپاس‌گزارم.

[2]. مقابله و ويرايش: مرتضى كريمى‌نيا.

[3]

. See I. Goldziher, Muhammed anische Studien) Halle, 9881- 09(, vol. 2, p. 5 and passim.