14: ناخنهاى خود را كوتاه كنيد (بررسى روايتى كهن)[1]

مناخيم ج. قيسطر[2]

مترجم: عبدالحسين كافى‌[3]

چكيده‌

گرفتن ناخنها، سنتى است كه پيشينه آن به حضرت ابراهيم مى‌رسد و بر اساس متون دينى، ايشان اولين كسى است كه به اين سنّت عمل كرده است. مؤلّف در اين مقاله، ابتدا پاپيروسى را- كه خانم نبيا عبود (Nabia Aboot) بررسى نموده است- مورد مداقّه قرار داده و سپس دامنه بحث را به ابعاد گوناگون سنّت ناخن گرفتن گسترش داده است.

آثار، زمان و مكان ناخن گرفتن، هر يك بخشى از كاوش وى را در اين پژوهش در بر مى‌گيرد. از آنجا كه ناخن گرفتن بخشى از سنّتهاى فطرت است، نويسنده در بخش‌هايى از مقاله، دامنه تحقيق را گسترش داده و بقيّه اين سنّت‌ها را مورد بحث قرار داده است.

كليدواژه‌ها: گرفتن ناخنها، سنّتهاى فطرت، حديث، پاپيروس، رؤيا.

منابع اسلامى عموماً حكم به لزوم كوتاه كردن ناخنها را از جمله تكاليفى شمرده‌اند كه انبياى پيش از محمّد [ص‌] به آن عمل، و به امتهاى خود توصيه كرده‌اند. اين عمل را از همين رو، يكى از اعمالِ فطرت دانسته‌اند.[4] پيامبر اسلام نيز از اين‌

[1]. اين مقاله ترجمه‌اى است از:

PARE YOUR NALS: A STUDY OF AN EARLY TRADITION.

كه در مجموعه مقالات زير به چاپ رسيده است:

Hadith, ed. Harald Motzki, Great Britain, 4002.

[2]. آقاى م. ج. كيستر(M .J .Kister ) استاد بازنشسته دانشگاهِ حِبرُو در فلسطين اشغالى و داراى پژوهشهاى متعددى درباره اسلام است.( مترجم)

[3]. پژوهشگر مركز تحقيقات دار الحديث و كارشناس ارشد الهيات و معارف اسلامى( كلام و فلسفه).

[4]. به عنوان مثال، ر. ك: السنن الكبرى، ج 1، ص 149؛ معرفة السنن والآثار: ج 1، ص 390- 391؛ نيل الأوطار، ج 1، ص 130- 133؛ كنز العمال، ج 6، ص 371- 374، ش 2648- 2652، 2654، 130- 133؛ عمدة القارى: ج 22، ص 44- 46 و[ نيز]، ر. ك: تعريف« فطرت»، ص 45:« الفطرة خمس أى خمسة أشياء وأراد بالفطرة، السنة القديمة التى اختارها الانبياء واتفقت عليها الشرائع فكأنها أمر جبلى فطروا عليها»[؛ فطرت، پنج يعنى پنج چيز است و مقصود حضرت از فطرت، سنتى كهن است كه انبياء آن را برگزيده‌اند و شرايع بر آن اتفاق دارند، گويا كه اين سنت، امرى فطرى است كه بر آن آفريده شده‌اند]؛ فتح البارى، ج 10، ص 282- 285؛ فضل الله الصمد فى توضيح الأدب المفرد، ج 2، ص 680، ش 1257؛ قوت القلوب، ج 4، ص 8- 9؛ منح المنّة فى التمسك بالشريعة والسنة، ص 21؛ نزهة الناظرين، ص 59؛ الظَفَر بقَلم الظُفر، نسخه خطى، برگ 368 ر؛ الإسفار عن قلم الأظفار، نسخه خطى، دانشگاه حبرو، يهودا عربى ج 4، ص 749، برگ‌هاى 1 پ 2- ر؛ فيض القدير، ج 3، ص 455، ش 2953. مقايسه كنيد با استدلال متفاوتى كه وصابى بيان نموده است؛ البركة فى فضل السعى والحركة، ص 214- 215:« پاكيزگى، يكى از شرايط ديندارى است( وقال- صلى الله عليه وسلم-: بنى الدين على النظافة)؛ يكى از لوازم نظافت كوتاه كردن ناخنهاى خود است. اين دستوراتِ مشتملِ بر كوتاه كردن ناخنها، در تفاسير قرآن، ذيل سوره بقره، آيه 124 آورده شده است:« و چون ابراهيم را پروردگارش با كلماتى بياموزد»؛ به طور نمونه، ر. ك: تفسير الطبرى، ج 2، ص 9- 10، ش 1910- 1914؛ الدر المنثور، ج 1، ص 111- 112؛ تفسير القرطبى(/ الجامع لأحكام القرآن)، ج 2، ص 98؛ أحكام القرآن، ج 1، ص 66؛ تاريخ الخميس، ج 1، ص 208؛ سنن دار قطنى، ج 1، ص 94- 95؛ مُوضح أوهام،[ الجمع والتفريق‌]، ج 2، ص 199، ج 1، ص 14؛ جُزء فيه أحاديث أبى محمّد سفيان بن عينية، نسخه خطى، ظاهريه، حديث 18، برگ 264 پ، مقايسه كنيد با الخصال، ص 271، ش 11؛ كنز العمّال، ج 9، ص 170، ش 1375؛ غِذاء الألباب لشرح منظومة الآداب، ج 1، ص 381.