3: يادداشت‌هايى با رويكردى نو در باب سنّت اسلامى‌

نوشته‌جان بِرتُن‌

اين مقاله در نخستين همايش مدرسه عالى مطالعات عبّاسيان، در دانشگاه‌

سنّت اندروز در تابستان سال 1982 ارائه شده است.

وثاقت سنّت و ميزان اطمينان ما بر درستى انتساب آن به پيامبر پرسشى است كه توجه گلدتسيهر، شاخت و شافعى را به خود معطوف كرده بود. آيا سنّت: الف- صرفاً ثمره جعل و وضع گسترده‌اى است كه تعمدا براى سنديت بخشيدن به ديدگاه‌هاى متعارض در مناقشات سياسى، فقهى و كلامى در سده‌هاى دوم و سوم اسلامى ساخته و پرداخته شد؟ (نظريه گلدتسيهر)[1] يا ب- تنها انتساب نادرست ريز مناقشات بر سر «آداب عملى» به پيامبر است كه در عصر امويان، عموماً از سوى خلافت، يا گهگاه توسط كارگزاران آنها يا سايرين رواج يافت؟ (ديدگاه شاخت)[2] يا ج- ثبت و ضبط عين قول و فعل پيامبر است كه صحابه او مشتاقانه و مخلصانه حفظ كردند و به آيندگان خود سپردند و از آن پس، از نسلى به نسل بعد منتقل و گرامى داشته شد؟ (رأى شافعى).[3]

[1]

. I. Goldziher, Muslim Studies, ed. By S. M. Stern and trans. by C. R. Barber and S. M. Stern, vol. 2, London, 1791, p. 91 and passim.

[2]

. J. Schacht, The Origins of Muhammadan Jurisprudence, Oxford, 0591, passim.

[3]. ابوعبد اللّه محمّد بن ادريس الشافعى، كتاب الامّ، 7 جلد، بولاق، 1321- 1324 ق، در جاهاى مختلف، به ويژه ج 7، ص 250 به بعد.