خدا، از ديدگاه امام على عليه السلام در نهج البلاغه پرداخته است.

برهانى از براهين اثبات وجود خدا، كه از طريق مطالعه خلقت موجودات و آيات آفاقى به اثبات خدا پرداخته، برهان هدايت و راهيابى موجودات به‌سوى هدفشان، برهان حدوث و شواهدى كه در نهج البلاغه با تقريرهاى مختلف وجود دارد، را مورد بحث قرار داده و در پايان، از راه درون و مطالعه در نفس و حالاتى كه در نفس انسان، از فسخ و نقض نيّت‌ها حاصل مى‌شود، استدلال به وجود خدا نموده، و سپس، به سه راه ديگر بر وجود و شناخت خداوند در كلام اختصاصى حضرت على عليه السلام- كه از طريق مطالعه در حالات روحى و روانى انسان حاصل مى‌شود- اشاره كرده است.

در نهايت، بر خلافت بقيه برهان‌ها و راه‌هاى اثبات وجود خدا، كه از مقدمات غيرعقلى استفاده كرده، به برهان امكان و وجوب پرداخته و در آن، با مقدمات عقلى، خداوندِ واجب الوجود را اثبات كرده است.

256. خِردگرايى در «نهج البلاغه»

، على محمّد خادمى سيّد بنادكى، كارشناسى ارشد قرآن و حديث، دانشگاه امام صادق عليه السلام، استاد راهنما: دكتر احمد پاكتچى، استاد مشاور:

دكتر كامران ايزدى مباركه، 1378، 151 ص.

شناسايى زمينه‌هاى خردورزى و توضيح و بسط آن، محور اساسى بحث در اين تحقيق است. نگارنده، در پژوهش علاوه بر بحث در باره كارآيى عقل در شناخت خدا- به عنوان يكى از محورى‌ترين اعتقادات دينى- به بررسى ديدگاه نهج البلاغه در زمينه همسويى و همسازى تعقل و تدين پرداخته، و در واقع تلاشى براى اثبات اين سخن دارد كه دين، پيروانى مى‌خواهد خردمدار و انديشمند. از مهم‌ترين مباحث مطرح شده در اين پايان‌نامه، بررسى و تحليل برخوردهاى خردگرايانه در نهج البلاغه و تأكيد بر كاربردى بودن و استفاده بهينه از نيروى عقل در نيل به يك زندگى سعادتمندانه و خردمندانه است.

اين پايان‌نامه از يك مقدمه و سه بخش فراهم آمده است:

نگارنده، در مقدمه پس از توضيح روش تحقيق، به تشريح كلّياتى پيرامون بحث پرداخته، سپس «خرد» و «عقل» را از نظر لغت و اصطلاح معنا نموده، و جايگاه عقل را در منابع اسلامى تبيين كرده است.

در بخش اوّل، سخن در باره زمينه‌هاى خردورزى و خردگرايى در نهج البلاغه به ميان‌