در فصل دوم، شكل و شيوه انواع كلّى حكومت و نظر على عليه السلام در باره آن را نقد و بررسى كرده و وجه و علت مردود بودن حكومت استبدادى را، از ديدگاه نهج البلاغه، تبيين نموده است.

محور بحث در فصل سوم، حكومت در نهج البلاغه، مبانى آن و احكام ثانويه است.

بررسى ويژگى‌هاى حكومت حضرت على عليه السلام، كه حكومتى غير مبتنى بر سلطه، خودكامگى، زور سر نيزه، اميال، آرزوها و خواسته‌هاى شخصى، غير حزبى، غير طبقه‌اى و غير گروهى بوده، و اين كه اسكلت نظام حكومت على عليه السلام، قرآن و سنّت و سيره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است، از مطالب اين فصل است.

فصل چهارم و پنجم، در باب حقوق متقابل و انواع حقوق متقابل است. در اين فصل، ضمن تعريف حقوق، علم حقوق و ضرورت موازين حقوقى، عنايتى به توجّه خاص حضرت على عليه السلام به مسائل حقوق داشته و انواع حقوق را از ديدگاه امام على عليه السلام توضيح داده است.

251. حكومت از ديدگاه «نهج البلاغه»

، محمّد آشتيانى عراقى، كارشناسى ارشد علوم سياسى، دانشگاه آزاد اسلامى قم، استاد راهنما: دكتر نجف لك‌زايى، استاد مشاور:

دكتر محمّد جنتى‌فر، 1382، 164 ص.

در اين تحقيق، به اين سؤال‌ها پاسخ داده شده است: عناصر و كارويژه‌هاى حكومت دينى، و به طور كلّى، طراحى سامانه سياسى از ديدگاه «نهج البلاغه» چيست؟ عناصر نظام سياسى از ديدگاه نهج البلاغه چيست؟

وى، در فصل اوّل، تعاريف لغوى و اصطلاحى «حكومت»، «دين» و «حكومت دينى» را آورده، سپس اشكال حكومت، ضرورت حكومت، و اهداف حكومت را از ديدگاه‌هاى مختلف و نهج البلاغه بررسى كرده است. وى، سپس به بررسى روش و چارچوب نظرى تحقيق- كه همان استفاده از الگوى تحليل سيستمى است- پرداخته است.

در فصل دوم، به عناصر و ساختار حكومت از ديدگاه نهج البلاغه پرداخته، و عناصر قدرت، مرزهاى قدرت، و شبكه قدرت در حكومت امام على عليه السلام را تحليل نموده است.

در سومين فصل، كاركردهاى حكومت را تبيين كرده، و مركز تصميم‌گيرى يا رهبرى، دامنه قدرت، جريان قدرت، و بازخورد در حكومت را از ديدگاه نهج البلاغه مورد بررسى قرار داده است.