- كه تعداد آنها هم نسبتاً زياد است- مثل نامه چهلم كه احتمالًا در باره عبداللَّه بن عباس است، و يا نامه‌هايى كه در مقام پاسخگويى به نامه‌هاى معاويه نوشته شده و يا نامه‌اى كه براى مردم كوفه مرقوم فرموده است و طى آن از آنها طلب يارى نمود.

دسته ديگر از نامه‌هاى آن حضرت، كه سبب و زمينه خاصى ندارد بلكه يا به صورت پند و اندرز و وصيت است، مانند آنچه كه در باره اموال خود به هنگام بازگشت از صفين مى‌فرمايد، و نيز نامه‌اى كه براى سلمان فارسى رحمه الله مرقوم فرموده است، و يا آن كه جنبه بخش‌نامه و دستور العمل دارد، مثل نامه حضرت به كارگزارانش در باره چگونگى انجام فريضه نماز و زمان نماز ظهر و عصر و يا چگونگى جمع‌آورى خراج و ماليات.

ترتيب كار نگارنده در اين مجموعه، بر اساس همان ترتيب نامه‌ها در نهج البلاغه فيض الاسلام است كه نخست، اندكى از آغاز نامه را آورده و آن گاه، خلاصه ترجمه يا مفهوم نامه امام على عليه السلام را توضيح داده و سپس به مصادر آن اشاره نموده و مطالب تاريخى يا زمينه تاريخى نامه را ذكر كرده است.

168. پژوهشى در معراج از نگاه قرآن و روايات‌

، محسن اديب بهروز، كارشناسى ارشد الهيات و معارف اسلامى، مركز تربيت مدرس حوزه علميه قم، استاد راهنما: دكتر احمد بهشتى، استاد مشاور: حجة الاسلام حسين توفيقى، بى‌تا، 213 ص.

تبيين مفهوم و معناى معراج، بررسى و اثبات امكان وقوع آن، عقلًا و نقلًا، و بررسى شيوه و كيفيت معراج پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، موضوع بحث محقق در اين رساله است.

بررسى اين محقق، در شش فصل و يك خاتمه سامان يافته است:

در نخستين فصل، به تبيين معناى واژه «معراج» بر اساس كتب لغوى پرداخته و پس از آن، معناى اصطلاحى معراج را در قرآن و روايات آورده است. در پايان بحث نيز تعاريف بزرگان را از معراج عرضه كرده و با تعريفى كه خود برگزيده، اين فصل را پايان داده است.

در فصل دوم، به اثبات معراج پرداخته است، كه با تفسير وتبيين آيات سوره اسراء ونجم آغاز و با عرضه و تحليل روايات اين موضوع و سپس ارائه دليل عقل، آن را ادامه داده و در پايان نيز آرا و گفتار متفكران، دانشوران و متكلمان و محدّثان اسلامى را آورده است كه اعتقاد به معراج را ضرورى تلقى كرده و انكار و روى برتافتن از آن را كفر دانسته‌اند.

در فصل سوم، با استناد به يك روايت صحيح و تأييد ديگر روايات، تعدد معراج را به‌