جوّ اجتماعى براى تحمل اين مطالب مساعد نبوده است و پيامبر صلى الله عليه و آله در باره جَو نگران بوده است.

مى‌دانيد اين آيه در چه زمانى نازل شده است؟ اين آيه جزو سوره برائت است.

ابن عباس مى‌گويد در حَجّة الوداع نازل شده است، يعنى آخرين حجّى كه پيامبر صلى الله عليه و آله انجام داد و بعد از آن به رحمتِ خدا رفت و شهيد شد. در آن زمان، ديگر پيامبر صلى الله عليه و آله احكام را بيان كرده بود؛ ولى چيزى باقى مانده بود كه جَو هم چندان آماده پذيرشِ آن نبود و خداوند فرمود:

خدا تو را از مردم حفظ مى‌كند. آن چيزِ با آن اهميت كه بعضى از مردمْ آمادگى تحمل و پذيرشِ آن را نداشته‌اند، چه بوده است؟

امام باقر عليه السلام مى‌گويد: آن مطلب، ولايت على عليه السلام بود. امام صادق عليه السلام نيز مى‌گويد: آن مطلب، ولايت على عليه السلام بود.

ابن عباس هم مى‌گويد: آن مطلب، ولايت على عليه السلام بود. تعداد فراوانى از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌گويند: آن مطلب، ولايت على عليه السلام بود.

من امروز تفسير المنار را نگاه كردم تا نظر شيخ محمد عبده را ببينم. او هم هر چند تصريح نكرده، ولى با زبان حال مى‌گويد:

آن مطلب، ولايت على عليه السلام بود.

در آن روز، برخى از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله به على عليه السلام گفتند: «بَخٍّ بَخٍّ لَكَ يا عَلِىُّ اصْبَحْتَ مَوْلاىَ و مَوْلى‌ كُلِّ مُؤْمِنٍ و مُؤْمِنَةٍ»[1] يا «مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ». معناى «مولى‌» چيست؟

به همان معنايى كه شما مى‌گوييد: «خدا ولىّ است». در مرتبه پايين‌تر مى‌گوييد: «پيامبر صلى الله عليه و آله ولىّ است». در مرحله بعد، «على، ولىّ است».

در تمام اين مراحل،" ولىّ" به يك معنا به كار برده مى‌شود وگر نه پيامبر صلى الله عليه و آله در ابتداى سخنانش نمى‌گفت: «الَسْتُ اوْلى‌ بِكُمْ مِنْكُمْ بِأَنْفُسِكُمْ»[2] همچنين در برخى از خطبه‌هاى پيامبر صلى الله عليه و آله نقل شده است كه: خدا ولىّ شما است؛ پس از او، من ولىّ شما هستم و پس از من، على ولىّ شما است.

ان‌شاءالله خداوند اين عيد سعيد را براى همه مسلمانان و مستضعفان جهان كه قلبشان براى خدا و اسلام مى‌طپد، مبارك بفرمايد!

خداوندا! به حقّ مقام ولايت كبراى علىّ بن ابى طالب، رحمت خود را بر همه ما نازل فرما و به لطف و كرم خود، مشكلات ما را حل بفرما!

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ قُلْ اعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ مَلِكِ النَّاسِ الهِ النَّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ الَّذى‌ يُوَسْوِسُ فى‌ صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ‌[3]

22 جمعه 17 آبان 1364- دانشگاه تهران مهم‌ترين عنوان: حكومت و دولت مستضعفين‌

خطبه اول‌

اعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم‌

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم‌

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ وَ الصَّلاةُ وَ السَّلامُ عَلى‌ اشْرَفِ انْبِياءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ آلِهِ الطَّيِّبينَ الطَّاهِرينَ.

سخنان امروز من در خطبه اول، در باره حكومت مستضعفين است و در حدّى كه فرصتْ اجازه دهد، در باره آن صحبت خواهم كرد. خطبه دوم در باره هجرت و رحلت‌

[1]-/ ر. ك: محمدباقر مجلسى، بحار الانوار، ج 21، ص 388، باب 36، روايت 10.

[2]- همان، ص 382، روايت 10.

[3]- سوره ناس( 114).