نشاط بيشتر از اين فيض الهى بهره‌مند گرديد.

2- انسجام و اتحاد امت اسلام‌

يكى از آثار و فوايد مهم حج بُعد سياسى آن است؛ مراسم حج در عين اين كه يكى از خالص‌ترين عبادات است، وسيله بسيار مؤثرى براى پيشبرد اهداف سياسى اسلام است. اين مراسم باشكوه عامل مؤثرى براى وحدت صفوف مسلمانان و اتحاد بين آنها بوده و وسيله‌اى است براى انتقال صحيح اخبار سياسى كشورهاى اسلامى و شكستن زنجيرهاى اسارت و استعمار و آزاد ساختن مسلمانان از چنگال مستكبران؛ در حقيقت روح عبادت و توجه به خدا با روح سياست و توجه به بندگان خدا در اين مراسم درآميخته‌اند.

در برخى از احاديث حج به عنوان جهاد افراد ضعيف قلمداد گشته است‌[1]؛ جهادى كه حتى پيرمردان و پيرزنان ناتوان با حضور در صحنه آن مى‌توانند شكوه و عظمت امت اسلامى را منعكس ساخته و با حلقه‌هاى تودرتوى نمازگزاران گرد خانه خدا و سردادن آواى وحدت و تكبير پشت دشمنان اسلام را بلرزانند. پس لازم است مسلمانان در موسم حج به جاى اختلاف و پراكندگى و درگيريهاى فرقه‌اى، با هم تفاهم نموده و راه‌هاى تقويت دين و غلبه بر دشمنان را بررسى نمايند.

3- نشر معارف اسلام‌

از ديگر فوايد حج بُعد فرهنگى و علمى آن است؛ ارتباط قشرهاى‌

[1]- وسايل الشيعه، ج 11، ص 12، حديث 14