«مسأله 2265» اگر مقدارى از جنسى را كه با وزن يا پيمانه مى‌فروشند، به زيادتر از همان جنس بفروشد، مثلًا يك كيلو گندم را به يك كيلو و نيم گندم بفروشد، ربا و حرام است و گناه يك درهم ربا بزرگ‌تر از آن است كه انسان هفتاد مرتبه با محرم خود زنا كند.[1] بلكه اگر يكى از دو جنس سالم و ديگرى معيوب باشد يا جنس يكى خوب و جنس ديگرى بد باشد يا با يكديگر تفاوت قيمت داشته باشند، چنانچه بيشتر از مقدارى كه مى‌دهد بگيرد، باز هم ربا و حرام است؛ پس اگر مِس سالم را بدهد و بيشتر از آن مس شكسته بگيرد يا برنج درجه يك را بدهد و بيشتر از آن برنج نامرغوب بگيرد يا طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد، ربا و حرام مى‌باشد. در معامله ربوى علاوه بر آن كه مقدار زيادى حرام است، اصل معامله نيز باطل مى‌باشد.

«مسأله 2266» اگر چيزى كه اضافه مى‌گيرد غير از جنسى باشد كه مى‌فروشد، مثلًا يك كيلو گندم را به يك كيلو گندم و يك ريال پول بفروشد، باز هم ربا و حرام است؛ بلكه اگر چيزى زيادتر نگيرد، ولى شرط كند كه خريدار عملى براى او انجام دهد، ربا و حرام مى‌باشد.

«مسأله 2267» اگر چيزى مثل پارچه را كه با متر و ذرع مى‌فروشند يا چيزى مثل گردو و تخم مرغ را كه با شماره معامله مى‌كنند، بفروشند و در مقابل از همان جنس زيادتر بگيرند- مثلًا ده تا تخم مرغ بدهند و يازده تا بگيرند، يا يك متر پارچه را بفروشند و يك متر و بيست سانتيمتر پارچه عوض آن بگيرند- اشكال ندارد.

«مسأله 2268» جنسى كه در بعضى از شهرها با وزن يا پيمانه آن را مى‌فروشند و در بعضى از شهرها با شماره آن را معامله مى‌كنند، اگر در شهرى كه آن را با وزن يا پيمانه مى‌فروشند، در مقابل فروش آن از همان جنس زيادتر بگيرند، ربا و حرام است ولى در شهر ديگر ربا نيست.

«مسأله 2269» اگر چيزى كه مى‌فروشد و عوضى كه مى‌گيرد از يك جنس نباشند، گرفتن زيادى اشكال ندارد؛ پس اگر يك كيلو برنج بفروشد و دو كيلو گندم بگيرد، معامله‌

[1]- وسائل الشيعة، چاپ آل البيت، باب 1 از« أبواب الربا»، ح 1، ج 18، ص 117.