ب. پرستش خداوند

عبادت خداوند هدف ديگرى است كه در آيه (وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ‌):[1] «و جنّ و انس را، جز براى آنكه مرا بپرستند نيافريدم» به عنوان يكى از اهداف مشترك آفرينش انسان و جن بيان شده است. با تأمل در اين آيه و بررسى آن مى‌توان به نكات زير دست يافت:

نخست. تغيير سياق در اين آيه، از گفتگو با غير به گفتگو با خود، بيانگر اين نكته است كه كارهايى چون خلقت، ارسال رسل و انزال عذاب، كه در آيات پيشين از آنها ياد[2] و به خدا نسبت داده شده است، امورى هستند كه فرشتگان و عوامل ديگر در آن دخالت داشته‌اند؛ به خلاف غرض از خلقت و ايجاد (عبادت)، كه امرى است ويژه خداى سبحان و كسى با او در آن شريك نيست.[3]

دوم. گزاره‌ «إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» حاكى است كه آفرينش انسان و جن بدون هدف نبوده، و اين هدف، تنها عبادت خداوند است؛ به اين مفهوم كه «خلق»، عابد خدا باشند، نه اينكه او معبود خلق باشد؛ زيرا فرموده‌ «إِلَّا لِيَعْبُدُونِ»، يعنى «تا آنكه مرا بپرستند»، و نفرموده «تا من پرستش شوم» يا «تا من معبودشان باشم».[4]

[1]. ذاريات: 56.

[2]. ذاريات: 37- 38:(\i وَ تَرَكْنا فِيها آيَةً لِلَّذِينَ يَخافُونَ الْعَذابَ الْأَلِيمَ وَ فِي مُوسى‌ إِذْ أَرْسَلْناهُ إِلى‌ فِرْعَوْنَ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ‌\E)؛ ذاريات: 47- 49:(\i وَ السَّماءَ بَنَيْناها بِأَيْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ* وَ الْأَرْضَ فَرَشْناها فَنِعْمَ الْماهِدُونَ* وَ مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ).\E

[3]. الميزان فى تفسير القرآن، ج 18، ص 386.

[4]. همان.