ياد شده از سجده، مطلقا در مورد غير خدا روا نيست.[1] همچنين سجده در آيه‌ (أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ)[2] از نوع خضوع و تواضع، معنا شده است.[3]

دوم. گونه ديگر، سجده تحيت و تكريم است، بدون ابراز اعتقاد به الوهيت؛ همانند سجده فرشتگان بر آدم (ع) و سجده يعقوب و فرزندانش به يوسف (عليهم السلام)؛ اين گونه از سجده از نگاه بيشتر انديشمندان اسلامى تا عهد بعثت حضرت محمد (ص) مباح بود[4] و اصحاب ايشان با مشاهده سجده درخت و شتر براى پيامبر (ص) با خود گفتند كه ما براى سجده آن حضرت اولى هستيم و پيامبر در پاسخ آنان فرمود كه سجده جز براى خداوند جايز نيست و در پى آن از سجده براى بشر نهى كرده و مصافحه را جايگزين آن نمودند؛[5] سجده به معناى تحيت در برخى از آيات به‌كار رفته است؛ مانند (خَرُّوا لَهُ سُجَّداً)[6]؛[7] ماده «خرّ» در اين آيه به معناى مرور است، نه سقوط و افتادن.

ستايشگران‌

در نگرش قرآنى، ستايش خداوند اختصاصى به انسان نداشته و تمام هستى، پيوسته به زبانى و حالى به ستايش خداوند مشغول هستند.

[1]. التفسير المنير فى العقيدة والشريعة والمنهج، ج 1، ص 134؛ الجامع لأحكام القرآن، ج 1، ص 201- 202.

[2]. حج: 18.

[3]. لسان العرب، ج 6، ص 177.

[4]. الجامع لأحكام القرآن، ج 1، ص 201.

[5]. التفسير المنير فى العقيدة والشريعة والمنهج، ج 1، ص 134؛ الجامع لأحكام القرآن، ج 1، ص 201- 202.

[6]. يوسف: 100.

[7]. لسان العرب، ج 6، ص 177.