چنان كه از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل شده كه فرمود:

عَلَيكُم بِالحُزنِ فَإنَّهُ مِفتاحُ القَلبِ.[101]

بر شما باد به اندوه كه آن، كليد باز شدن دل است.

از امام باقر عليه السلام روايت شده كه فرمود:

استَجلِب نورَ القَلبِ بِدَوامِ الحُزنِ.[102]

نورانيت دل را با اندوه پيوسته به دست‌آور.

بى‌ترديد، حزنى كه دل را باز مى‌كند و پيوستگى آن، موجب نورانيت جان مى‌گردد، همان حزنِ شادى‌آفرين است.

الگوى شادى در اسلام‌

برپايه آنچه در باره شادى‌هاى روا و ناروا بيان شد، مى‌توان گفت كه الگوى شادى در اسلام، بهترين الگوى شادكامى است و بر پنج اصل اساسى استوار است كه متون مربوط به اين اصول، در كتابِ پيش‌رو، تقديم پژوهشگران مى‌شود. گفتنى است كه تبيين اين اصول، و روايات مرتبط با آنها، نيازمندِ پژوهش‌هاى مستقلى است كه اميدواريم در پژوهشكده اخلاق و روان‌شناسى اسلامىِ «دار الحديث» سامان يابد.

اصلِ اصولِ شادكامى‌

نكته قابل توجّه اين كه بررسى دقيق آموزه‌هاى اسلامى نشان مى‌دهد كه اصول شادكامى- كه شرح آن خواهد آمد- به اصل اساسىِ خردورزى و به كارگيرى عقل مى‌رسد.

از اين رو، امام صادق عليه السلام در تبيين سپاهيان عقل و جهل، نشاط و شادى را

[101]. المعجم الكبير: ج 11 ص 213 ح 11694.

[102]. تحف العقول: ص 285، بحار الأنوار: ج 78 ص 164 ح 1.