قرار مى‌داد و آنان را از سرگردانى، نجات مى‌بخشيد. كتاب‌هاى الغيبة نعمانى، كمال الدين شيخ صدوق و الغيبة شيخ مفيد و نيز شيخ طوسى، ارمغان اين دوران هستند.

ز- فقه الحديث‌

فقه الحديث، دانشى است كه به بررسى محتواى روايت مى‌پردازد. كتاب‌هايى كه در اين موضوع، نگاشته مى‌شوند، به فهم دقيق‌تر متن حديث، يارى مى‌رسانند. كتاب معانى الاخبار شيخ صدوق، از آثار ارزشمند اين دوران است كه معانى پاره‌اى از احاديث را از زبان امامان معصوم براى ما گزارش مى‌كند.

ح- كتاب‌هاى رجال‌

كتاب‌هاى رجال، به بررسى احوال راويان حديث مى‌پردازد و در آن، راويان را به گونه‌اى توصيف مى‌كند كه پژوهشگر به سخن وى، اعتماد كند و يا آن كه از روايات وى، دورى گُزيند. براى نمونه، وقتى عالم رجالى، راوى را با لفظ «ثِقَه» معرّفى كند، راوى، مورد اطمينان است و مى‌توان به روايت آن، عمل كرد و چنانچه از لفظ «كذّاب» استفاده نمايد، راوى، دروغگوست و نمى‌توان از روايت او سود جست. كتاب رجال الكشّى و رجال الطوسى، در اين دوران نگاشته شده‌اند.

ط- كتب فهرست‌

فهرست، گونه‌اى ديگر از كتاب‌هاى نگاشته شده در سده‌هاى چهارم و پنجم هجرى است كه نوشته‌جات حديثى اصحاب امامان (عليهم السلام) را براى ما گزارش مى‌كنند.

الفهرست شيخ طوسى و الفهرست نجاشى، دو كتاب باقى مانده از اين دوران است كه با معرّفى اصحاب ائمّه، نامِ كتاب‌هاى ايشان را مى‌آورد و فهرستى بلند از افتخارات شيعه را نمايان مى‌سازد كه نمونه مناسبى از پيوستگى نگارش احاديث در ميان شيعيان است و بستر اعتماد به كتاب‌هاى حديثى را فراهم مى‌كند.

ى- تاريخ و سيره‌

با نگارش برخى از كتاب‌هاى تاريخى سنّيان، مانند تاريخ الطبرى، نيازِ پرداختن به تاريخ پيشوايان معصوم، بيش از پيش احساس مى‌شد. عالمان شيعه در سده‌هاى چهارم و پنجم با نگارش كتاب‌هايى، گوشه‌اى از سرگذشت پيشوايان معصوم را به‌