اصل سخن امير مؤمنان، اين‌گونه است:

قِيمَةُ كُلِّ امْرءٍ ما يَعْلَم.[523]

بهاى هر كس، به اندازه دانش اوست.

مولوى بلخى، در مثنوى آورده است:

از پيامبر (ص) نقل شده است كه فرمود:

مَنْ كتَمَ سِرَّه حَصَلَ أَمْرُه.[525]

هركس رازش را پنهان كند، مقصودش حاصل مى‌گردد.

امام محمّد غزالى نيز آورده است:

كبر، آن است كه خويشتن را از ديگران، فرا پيش دارد و بهتر داند و از اين [خود بزرگ‌بينى‌]، اندر وى، بادِ نشاطى پديد آيد. آن باد را كه اندر وى پيدا شود، كبر گويند. و رسول (ص) گفت: « [خدايا!] با تو، پناهم از باد كبر».[526]

5. برآيندسازى‌

شاعران و گويندگان بزرگ فارسى، گاهى از مفهوم آيه يا روايتى، تركيب يا اصطلاح خاصّى مى‌سازند.[527] اين تركيب‌سازى، براى آن است كه بتوانند با كلمات كمترى، مراد خود را به شنونده، تفهيم كنند و در ضمن، پشتوانه‌اى از متون دينى نيز براى سخن خود، داشته باشند. براى مثال، در چندين روايت و دعا كه از معصومان (عليهم السلام) صادر شده است، سخن از سبقت داشتن رحمت الهى بر غضب اوست؛ يعنى رحمت خداوند، چنان است كه پيش از غضب به او مى‌رسد و او را نجات مى‌دهد:

[523]. غرر الحكم، ج 4، ص 502.

[524]. مثنوى، دفتر اول، بيت 176.

[525]. جامع الصغير، ج 1، ص 39.

[526]. كيمياى سعادت، امام محمّد غزالى، ج 2، ص 253.« با تو پناهم» يعنى« بر تو پناه مى‌آورم».

[527]. براى آشنايى بيشتر با برآيندسازى، ر. ك: تجلّى قرآن و حديث در شعر فارسى، سيد محمّد راستگو، ص 17- 18.