تاريخ سياسي و تأثير آن بر تاريخ حديث

مصطفي رحيمي[1]

قانون، سه مقام يا رتبه دارد؛ رتبه نخست، مقام جعل قانون؛ رتبه دوم، مقام تنفيذ قانون (اجرا) و رتبه سوم، مقام امتثال قانون.

غرب، مقام جعل و تنفيذ قوانين را براي عموم انسان‌ها و بر اساس دموکراسي مي‌داند. اهل‌سنت مقام جعل قانون را براي خداوند، و اجرا و تنفيذ را براي مردم قلمداد مي‌کنند. مکتب اهل‌بيت: هر دو مقام جعل و اجراي قانون را از آن خداوند مي‌شمرد. از همين رو ‌تفاوت شيعه با ساير مکتب‌هاي فکري اين است که حق حکومت و ولايت را تنها براي معصوم و جانشين ايشان مي‌داند. مکتب اهل‌بيت:، بلافاصله پس از نبي اکرم6 به سبب نقش بي‌بديل حکومت‌ها در هدايت و ضلالت امت‌ها، خلافت و سرپرستي را حق جانشين منصوب من قِبل الله مي‌داند.[2]

اين‌که حکومت يا تنفيذ قوانين، بايد به دست مجريان الهي باشد و نه مردم، از طريق عقلي و نقلي قابل اثبات است؛ اما اين نوشتار، با نگاه اجمالي به تاريخ حديث شيعه، تأثير مستقيم سياست در اوج و فرود حديث را بررسي مي‌کند. تاريخ علوم اسلامي و به‌ويژه تاريخ حديث، تابع تاريخ سياسي اسلام است. با نگاهي گذرا به تاريخ عصر حضور و عصر غيبت معصوم، اين واقعيت روشن مي‌شود.

[1]. پژوهشگر پژوهشکده حديث حوزه. (rahimi14114@gmail.com)

[2]. اين تقسيم از درس خارج استاد مددي _ حفظه الله _ در دي‌ماه 94 استفاده شده است.