مقدمه

روزگار زندگي رسول خدا6، به راهنمايي مردم و گسترش اسلام گذشت؛ دوره‌اي از زمان که توفيق حضور رسول اعظم را تجربه کرد و شاهد مديريتي موفّق بود که از مردمي جهالت‌زده و مضطرب، جامعه‌اي مؤمن و استوار بسازد. ادامه اين موفقيت، به استمرار آن مديريت بستگي داشت. پيروان اهل‌بيت پيامبر: با بهره‌گيري از سيره نبوي، استمرار رسالت را در نظام امامت مي‌ديدند و ديگران، آن را رهاشده به دست هر کسي که زودتر بيايد، مي‌پنداشتند! اين‌گونه شد که در بهره‌گيري از سنّت پيامبر6، جدايي‌هايي پيش آمد. هر دو گروه، سنّت نبوي را حجّت مي‌شمردند، ولي در برخي از مصاديق _ که گاهي ريشه‌اي نيز بود _ اختلاف داشتند. از اين‌جا، مباحث بين مذهبي آغاز شد و تاکنون نيز ادامه دارد.

از جمله نگاشته‌هايي که به موضوع سنّت پيامبر6 مي‌پردازد، کتاب استدلال الشيعة بالسنة النبوية است. نويسنده وهابي اين کتاب، درصدد نقد عملکرد شيعه در استدلال به سنّت پيامبر6 برآمده و رفتار شيعه در اختلافات ريشه‌اي و شاخه‌اي را مردود شمرده است.

براي به دست آوردن شناخت بيشتر از نگاه وهابيان به عقايد شيعه، بررسي آثار علمي آنها ضروري است. پايان‌نامه‌هاي دکتري از بالاترين سطوح آثار علمي به شمار مي‌روند. کتاب مورد بحث، در اصل، يک پايان‌نامه دکتري بوده و کيفيت و کميت مطالعات نويسنده، درباره شيعه را نشان مي‌دهد.

نوشتار حاضر، براي نخستين‌بار به شناسايي و توصيف انتقادي اين اثر مي‌پردازد که گستره و عمق مطالعات دانشمندان وهابي نسبت به شيعه، روشن شود. از ديگر بهره‌هاي اين مقاله، آشنايي با فهرستي از شبهات وهابيان درباره شيعه، روش مطالعات شيعه‌پژوهي آنان و روش تحقيقات حديثي آنهاست.

اين نگاشته در ساختاري فهرستي تنظيم شده و به شناسايي کتاب، بررسي
مقدّمه، ساختار علمي، محتوا، تتبّع و منابع، نقدها و تحليل‌ها، امانت‌داري در نقل و ادبيات سخن، مي‌پردازد.

الف) شناسايي نگاشته و نويسنده

کتاب استدلال الشيعة بالسنة النبوية في ميزان النقد العلمي اثر دکتر عبدالرحمن بن محمد سعيد دمشقيه است که توسط انتشارات دارالصفوه مصر در سال 1429ق براي