«علی بن حسین (ابن هندو)»

000 – 420ه-.ق.

پزشک، فیلسوف، شاعر، ادیب و طنزنویس نیمه ی دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم، «ابوالفرج علی بن حسین بن هندو»، دانشمندی پاکدست از سرزمین «ایران» است.

پدرانش از روستای «هندیجان» «قم» برخاستند. اما ظاهراً ابن هندو در «ری» دیده به جهان گشود و در «نیشابور» تحصیل کرد. در «طبرستان» (تبرستان) زیست و در «گرگان» بدرود حیات گفت.

از آنجا که «طبرستان» نام شهر خاصی نیست و شامل منطقه ی وسیعی از شمال شرق «ایران» می گردد، باید دید که ابن هندو در کدام شهر زیسته است؛ زیرا منابع تاریخی براین عقیده استوارند که وی در «طبرستان» کرسی درس برپا کرده بود.

بی شک وی فلسفه و علوم اوایل را در «نیشابور» نزد «ابوالحسن عامری نیشابوری» آموخته است. اما پزشکی را نزد «ابوالخیر خمار»، شاگرد «ابن سینا» فراگرفته است.

ابوالخیر خمار (حسن بن سوار) متوفای 408ه-.ق.، از «بغداد» به سوی «ری» حرکت کرد. پس از مدتی به سوی «مازندران» رفت و از آنجا به «خوارزم» رخت سفر بست. عاقبت در «غزنه» درگذشت. بنابراین ابن هندو در «ری» یا در «مازندران» از درس وی بهره برده است.

از شهرهای مهم «مازندران» در سده های چهارم و پنجم، «جرجان» و «استرآباد» بود. خصوصاً از نظر گرایش مذهبی، اکثریت مردم «جرجان»، یا «شیعه» بودند و یا دوستدار «اهل بیت» عصمت و طهارت (ع) محسوب می شدند. بنابر این منظور از توقف وی در «مازندران»، به احتمال زیاد سکونت در «جرجان» و «استرآباد» است.

برخی از پژوهشگران، واژه ی «طبرستان» را، با بزرگترین شهر امروزی، یعنی «ساری» مطابقت می دهند. در حالی که این احتمال دور از واقعیت است؛ زیرا «ساری» در زمان ما شهر بزرگ و مهم محسوب می گردد. اما در گذشته های دور، «آمل» و «بابل» و «جرجان» و «استرآباد» از «ساری» مهم تر و بزرگتر بودند.