«اسماعیل بن خداداد استرآبادی»

قرن 13ه-.ق.

فقیه، ادیب، شاعر و خطاط صاحب کمال، «آخوند ملا اسماعیل هزارجریبی استرآبادی»، نیای ملا «محمدصالح استرآبادی» (صاحب شرح حال علمای استرآباد) است.

ملا محمدصالح وی را در علم کلام و حکمت، یکهتاز میدان تحقیق و تدقیق؛ در فقه و تفسیر سرآمد اهل عصر و در حسن خط نسخ و نستعلیق کمنظیر توصیف کرده است.

با اینهمه، از تولد، وفات، تحصیلات، استادان، شاگردان و شرح احوال وی سکوت اختیار کرده و مطلبی بیان نمیکند.

گفتنی است نام وی را گاهی محمداسماعیل و گاهی اسماعیل نوشته اند. با توجه به اینکه اکثر منابع، تحت عنوان اسماعیل ثبت کرده اند، اینجا نیز در مدخل اسماعیل ذکر شد.

آثار:

1. شرح الروضه البهیه

بنا به نوشتهی «ملا محمدصالح»، شرح مفصل و بسیار دقیق بر کتاب «لمعه (الروضه البهیه)» «شهید ثانی» است.

نسخه های خطی:

2 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران» موجود است. این دو نسخه به خط مولف و بسیار با ارزش است. نسخه ی شماره 7747 در 172 برگ و شامل کتاب صلات است. قسمت اول آن ناقص است. نسخه ی شماره 7291 در 293 برگ و کتابت سال 1226ه-.ق. شامل کتاب حواله تا کتاب نکاح است.

نسخه های چاپی:

چاپ نشده است.

2. نان و پنیر

این اثر منظوم شامل مثنویات و اشعار آخوند اسماعیل استرآبادی است. اشعار عربی و فارسی بسیاری دارد که پراکنده گشته و به صورت دیوان در نیامده است.

نسخه های خطی:

دو نسخه خطی در کتابخانه شخصی عبدالعالی سپهر استرآبادی در گرگان موجود است.

نسخه های چاپی:

چاپ نشده است.

منابع:

تراجم الرجال 1/162؛ فهرست نسخه های خطی کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران 16/506، 688؛ شرح حال علما و ادبای استرآباد (استرآباد نامه) 157-158؛ موسوعه مؤلفی الامامیه 6/472-473.