مرحوم نراقى‌ [1] و از متأخرين مرحوم نائينى، [2] تمام مناصب و شئون اعتبارى امام را براى فقيه ثابت مى‌دانند، [3] و بعضى نمى‌دانند. اما اين كه منصب قضاوت متعلق به فقهاى عادل است، محل اشكال نيست و تقريباً از واضحات است.

نظر به اين كه فقها مقام نبوت را دارا نمى‌باشند، و شكى نيست كه «شقى» هم نيستند، بالضروره بايد بگوييم كه «اوصياء» يعنى جانشينان رسول اكرم (ص) مى‌باشند. منتها از آنجا كه غالباً وصىّ نبى را عبارت از وصى دست اول و بلا فصل گرفته‌اند، لذا به اين گونه روايات اصلا تمسك نشده است. لكن حقيقت اين است كه دايره مفهوم «وصىّ نبى» توسعه دارد و فقها را هم شامل مى‌شود. البته وصى بلا فصل حضرت امير (ع) است و بعد از او ائمه (ع) مى‌باشند، و امور مردم به آنان محول شده است. تصور نشود كه منصب حكومت يا قضا براى حضرات ائمه (ع) شأنى بوده است. زمامدارى فقط از جهت اين كه بتوانند حكومت عدل را برپا كنند و عدالت اجتماعى را بين مردم تطبيق و تعميم دهند، قابل اهميت بوده است. لكن مقامات روحانى ائمه (ع) كه فوق ادراك بشر مى‌باشد، به نصب و جعل مربوط نيست. چنانچه اگر رسول اكرم (ص) حضرت امير (ع) را وصى هم قرار نمى‌داد، مقامات معنوى آن حضرت محفوظ بود. اين مقام حكومت و منصب نيست كه به انسان شأن و منزلت معنوى مى‌دهد، بلكه اين منزلت و مقام معنوى است كه انسان را شايسته براى حكومت و مناصب اجتماعى مى‌سازد.

[1] احمد بن محمد مهدى بن ابى ذر نراقى (1245 ه. ق.) فقيه و محدّث و رجالى و رياضى و استاد در فنون و علوم عقلى به زهد و تقوى مشهور بود. بيشتر علوم را از محضر پدر خود ملا محمد مهدى نراقى، استفاده كرد. نيز نزد سيد مهدى بحر العلوم و شيخ جعفر كاشف الغطاء تلمذ جست. وى استاد شيخ انصارى و سيد محمد شفيع جابلقى است. از آثار اوست: معراج السعاده، مفتاح الاحكام، عوائد الايام، منهاج الوصول إلى علم الاصول مستند الشيعه و ديوان شعر فارسى.

[2] ميرزا حسين (يا محمد حسين) بن عبد الرحيم نايينى نجفى (1273- 1355 ه. ق.) فقيه، اصولى، حكيم، و از مراجع بزرگ شيعه. تحصيلات خود را در نايين آغاز و در اصفهان و سامرا به پايان رسانيد. بعد از اعلام مشروطيت در ايران كتاب تنزيه الملة و تنبيه الامة را نگاشت كه با تقريظ آخوند خراسانى انتشار يافت. پس از فوت شيخ محمد تقى شيرازى، شاگرد آخوند مرجعيت عامّه شيعه در انحصار مرحوم نايينى و سيد ابو الحسن اصفهانى درآمد. از آثار اوست: رساله در لباس مشكوك، رساله در احكام خلل نماز، رساله در نفى ضرر، حواشى بر عروة الوثقى.

[3] عوائد الايام ص 187- 188. منية الطالب فى حاشية المكاسب، ج 2، ص 325- 327.