و داخل فعل ديگر نشده و منافى به عمل نياورده و فاصله زياد نشده؛ نماز احتياط را به جا بياورد. و در صورتى كه يكى از سه امر مزبور واقع شود بنا گذارد كه خوانده شود؛ اگر چه احوط به جا آوردن آن و اعاده اصل نماز است.

حكم اجزاء فراموش شده در نماز

مسأله 1 چيزى كه از اجزاء نماز فراموش شده باشد، اگر بعد از نماز ملتفت بشود قضا ندارد، مگر سجده و تشهّد بنا بر احوط، لكن لازم نيست قضاء اجزاء تشهد؛ مثل صلوات بنا بر اقوى.

مسأله 2 در قضاى سجده و تشهّد بايد شرايط نماز، مانند پاك بودن بدن و لباس و رو به قبله بودن و شرايط ديگر مراعات شود، بلكه جايز نيست فاصله ميان آنها و نماز به چيزى كه منافى نماز است، لكن اگر منافى به جا آورد لازم نيست اعاده نماز؛ گر چه سزاوار نيست ترك احتياط در صورت ترك عمدى.

مسأله 3 اگر سجده يا تشهد را چند دفعه فراموش كند، بايد بعد از نماز قضاى هر چه را كه فراموش كرده به جا آورد، و لازم نيست كه معيّن كند كه قضاى كدام يك آنها است و هم چنين لازم نيست مراعات ترتيب.

مسأله 4 اگر سجده و تشهد را با هم فراموش كرده باشد قضاى آن چه كه اوّل فوت شده مقدّم بدارد بنا بر احتياط وجوبى، و اگر نداند كدام اوّل فراموش شده، بايد احتياطاً آن چه را كه اوّل به جا مى‌آورد بعد تكرار كند، پس اگر اوّل سجده را قضا كرد بعد تشهّد را، دوباره سجده را قضا كند و اگر اوّل تشهد را قضا كرد بعد سجده را دوباره، تشهّد را نيز قضا كند.

مسأله 5 سلام دادن در قضاى تشهّد لازم نيست، كما اين كه تشهّد و سلام در سجده قضائى واجب نيست، بلى اگر فراموش شده تشهّد اخير باشد، پس احوط آوردن آن است به قصد قربت مطلقه بدون نيّت اداء و قضاء و آوردن سلام بعد از آن و احوط آوردن سجده سهو است در آن، كما اين كه اگر فراموش‌