مراتب امر به معروف و نهى از منكر

مسأله 2804- براى امر به معروف و نهى از منكر مراتبى است، و جايز نيست با احتمال حاصل شدن مقصود از مرتبه پايين، به مراتب ديگر عمل شود.

مسأله 2805- مرتبه اول آن كه با شخص معصيت‌كار طورى عمل شود كه بفهمد براى ارتكاب او به معصيت، اين نحو عمل با او شده است، مثل اين كه از او رو برگرداند، يا با چهره عبوس با او ملاقات كند، يا ترك مراوده با او كند و از او اعراض كند به نحوى كه معلوم شود اين امور براى آن است كه او ترك معصيت كند.

مسأله 2806- اگر در اين مرتبه درجاتى باشد لازم است با احتمال تأثير درجه خفيف‌تر، به همان اكتفا كند، مثلًا اگر احتمال مى‌دهد كه با ترك تكلم با او، مقصود حاصل مى‌شود، به همان اكتفا كند و به درجه بالاتر، عمل نكند، خصوصاً اگر طرف، شخصى است كه اين نحو عمل موجب هتك او مى‌شود.

مسأله 2807- اگر اعراض نمودن و ترك معاشرت با معصيت‌كار موجب تخفيف معصيت مى‌شود يا احتمال بدهد كه موجب تخفيف مى‌شود، واجب است اگرچه بداند موجب ترك به كلّى نمى‌شود، و اين امر در صورتى است كه با مراتب ديگر، نتواند از معصيت جلوگيرى كند.

مسأله 2808- اگر علماى اعلام احتمال بدهند كه اعراض از ظلمه و سلاطين جور، موجب تخفيف ظلم آنها مى‌شود، واجب است اعراض كنند از آنها، و به ملت مسلمان بفهمانند اعراض خود را.

مسأله 2809- اگر مراوده و معاشرت علماى اعلام با ظلمه و سلاطين جور، موجب تخفيف ظلم آنها شود، بايد ملاحظه كنند كه آيا ترك معاشرت اهم است- زيرا ممكن است معاشرت موجب سستى عقايد مردم شود، و موجب هتك اسلام و مراجع اسلام شود- يا تخفيف ظلم، پس هر كدام اهم است، به آن عمل كنند.