مسأله 16- اگر شخصى قصد انجام حرامى را نمايد و در توانايى او بر آن كار شك باشد ظاهر آن است كه نهى از آن، واجب نيست؛ ولى اگر گفتيم كه عزم بر معصيت حرام است نهى از آن واجب است.

شرايط وجوب امر به معروف و نهى از منكر

اين شرايط چند چيز است:

شرط اول: امركننده يا نهى‌كننده بداند كه آنچه را كه شخص مكلّف ترك كرده يا انجام داده معروف يا منكر است،

پس بر كسى كه معروف و منكر را نمى‌شناسد واجب نيست و علم (در امر به معروف و نهى از منكر) مانند استطاعت در حج، شرط وجوب است.

مسأله 1- در شناختن معروف و منكر، بين قطع يا طرقى كه بر حسب اجتهاد و يا تقليد معتبر است فرقى نيست، بنا بر اين اگر دو نفر از مجتهدى تقليد نمايند كه قائل به وجوب عينى نماز جمعه است و يكى از آن‌ها نماز جمعه را ترك نمايد بر ديگرى واجب است كه او را امر به خواندن نماز جمعه كند. و همچنين اگر مجتهد آن‌ها آب انگورى را كه با آتش جوش آمده، حرام بداند و يكى از آنان مرتكب آن شود، بر ديگرى واجب است او را نهى نمايد.

مسأله 2- اگر مسأله مورد اختلاف باشد و احتمال داده شود كه نظر فاعل آن كار يا تارك آن و يا تقليدش مخالف او باشد و آنچه را كه وى انجام مى‌دهد نزد خودش جايز باشد، امر و نهى او واجب نيست؛ بلكه انكار او جايز نيست؛ تا چه رسد به اينكه به چنين چيزى علم پيدا شود.

مسأله 3- اگر مسأله مورد اختلاف نباشد، ولى احتمال داده شود كه شخصى كه آن را مرتكب مى‌شود جاهل به حكم مسأله باشد، ظاهر آن است كه امر و نهى او واجب است، مخصوصاً اگر (جاهل) مقصّر باشد. و احتياط (مستحب) آن است كه اوّلًا او را به حكم مسأله ارشاد نمايد آنگاه اگر بر آن اصرار نمود انكارش كند، مخصوصاً اگر (جاهل) قاصر باشد.